Sağlık
alanın da ortaya çıkan gelişmeler ve toplum genelinde sosyo-kültürel gelişimin
sonucu olarak 65 yaş ve üstünde ki insanların oluşturduğu grup her yıl biraz
daha genişlemektedir. Kalp hastalıkları, hipertansiyon, şeker hastalığı gibi
rahatsızlıkların sıkça yaşandığı bu dönem fiziksel yetersizlikle ilgili
düşünceler ortaya çıkarabilir. Aile içindeki rollerin ve ilişkilerin değişmesi,
yakın çevrede kayıpların (arkadaş, eş kaybı gibi) yaşanması bu dönemde bazı
ruhsal sıkıntıların ortaya çıkmasını kolaylaştırır.

Yaşlılıkta
Yaşanan Ruhsal Sıkıntıların Bazıları:

UYKU
BOZUKLUKLARI: İleri yaştaki insanlar fizyolojik olarak gençlere oranla daha az
uykuya ihtiyaç duyarlar. Ancak fiziksel ve ruhsal hastalıklara bağlı olarak
uyku süresinde artma-azalma olabilir. "Dinlendirici olmayan uyku"
gibi uyku kalitesinde bozulmalar ortaya çıkabilir. "Uyku
bozuklukları" ve "gündüz uyuklamaları" gibi sorunlar kişinin
günlük yaşam enerjisini etkileyerek hem çevreyle hem de kendisiyle ilişkilerini
bozar.

Bu
durumda uyku bozukluğunun fiziksel ve ruhsal nedenlerini ortaya koyarak konunun
uzman hekimi tarafından psikolojik destek ve terapilerle tedavisi
gerekmektedir.

 

ÖĞRENME
VE HATIRLAMA GÜÇLÜĞÜ: Öğrenme ve hatırlama fonksiyonlarını yürüten bellek
oldukça karmaşık bir sistemdir. Yaşlanma bu karmaşık sistemin bazı kısımlarını
daha fazla etkiler. Kişi çocuklukta öğrendiklerini ve yaşadıklarını kolayca
hatırlayabilirken, birkaç gün öncesinde yaşadıklarını hatırlamakta güçlük
çeker.

UNUTKANLIK:
 Depresyon, bunama gibi ruhsal
hastalıkların en önemli belirtilerinden biridir. Unutulan "şeyler"
(İsimler, telefonlar, yapılacak işler, eşyaların konduğu yerler gibi) kişide
yoğun bir sıkıntı, çevreyle uyumunda zorluklar oluşturur. Kimi zaman unutulan
"şeye" bahaneler ya da yerine başka hayali şeyler uydurulur.

Öğrenme
ve hatırlama güçlüğünün nedenleri ortaya konarak zamanında yapılan tıbbi yardım
bu şikayetlerin yerleşik hale gelmesini büyük ölçüde engeller.

DEPRESYON:
Her yaşta görülebilen olmasına rağmen ileri yaşlarda en sık görülen ruhsal
rahatsızlıktır. Bedensel ve ruhsal hastalıkların (Kalp hastalığı, kanser, felç,
hipertansiyon, bunama başlangıcı, unutkanlık gibi) ortaya çıkışı, eş kaybı,
fiziksel yetersizlik nedeniyle çevredekilere sürekli ihtiyaç duyar hale gelmek,
ekonomik güçlükler, yakınlarını kaybetme ya da bu olasılığın varlığı
depresyonun ortaya çıkışını kolaylaştırır. Kişi çevresiyle konuşmaya isteksiz,
halsizdir. Uyku düzensizliği olur. Daha çok yatarak zaman geçirmeye başlar.
Kimi zaman aşırı huzursuz "her an bir şey olacakmış gibi" tedirgin ve
sıkıntılıdır. Geleceğe ait ümitsizlik, yetersizlik düşünceleri belirgindir.
Öfkeli davranışlar, kimi zaman uygunsuz ilaç ve alkol kullanımı, hayattan zevk
almayarak ölüm düşünceleri ortaya çıkabilir.

Depresyon
psikiyatrik yardımla düzeltilebilen bir rahatsızlıktır. Tedavi sürecine
başlamak için vakit kaybedilmemelidir.

BUNALTI
( Anksiyete ) : Bunaltı her insanın zorlayıcı,bilinmeyen ya da belirsiz
durumlar karşısında yaşadığı çarpıntı hissi,nefes darlığı,göğüste sıkışma
hissi,baş ağrısı,midede yanma-ekşime ile beraber ortaya çıkan yoğun huzursuzluk
tablosudur.

İleri
yaşlarda gözlenen bunaltı kişinin yaşamakta olduğu başka bir fiziksel ya da
ruhsal bozukluğa bağlı olarak da ortaya çıkabilir.Yaşlanmaya bağlı fiziksel
yetersizlikler ile çevrenin yardımına gereksinim duymak, sosyal konumun
sınırlanarak daha izole yaşama zorunluğu, tedaviye az yanıt veren hastalıkların
ortaya çıkması,sevilen bir kişinin kaybı ya da kayıp tehditi bunaltıya neden
olur.

Yaşanan
sıkıntı ve huzursuzluk nedeniyle kişi uzun süre oturduğu ya da yattığı yerde
duramayarak sürekli dolaşma isteği duyar.Günlük yaşantısına egemen hale gelen
bunaltı, kişinin yaşam kalitesini düşürür.

 

PERFORMANS
KAYBI: Sinir sistemi ve beyinde yaşa bağlı yapısal değişiklikler oluşur.İleri
yaşlarda dikkatte azalma,nesnelerin isimlerini söze dökmede yavaşlama,yeni
bilgiler öğrenme ve önceden öğrenilenleri hatırlamada güçlükler ortaya
çıkar.Bedensel dayanıklılıkta azalma,reflekslerde yavaşlamaya fiziksel
hastalıklar da eklendiğinde sosyal becerilerde yetersizlikler yaşanır.Sorunlar
karşısında çözüm üretmek,yeni ortamlara uyum sağlamak zorlaşır.Yaşamın her
alanına yayılabilen performans kaybı kişide yetersizlik duygularına ve başka
ruhsal sıkıntıların ortaya çıkmasına neden olabilir.

 

KİŞİLİK
DEĞİŞİKLİĞİ VE ALINGANLIK:  Zaman
içersinde bellek,dikkat,yoğunlaşma gibi alanlarda performans kaybı ortaya
çıkabilir.Karşılaşılan sorunu tam olarak değerlendirme ve çözüm üretme
yeteneğinde azalma belirginleşir.Karşıdaki insanın davranışlarını yorumlamak
güçleşir,yanlış yorumlar sıkça yapılmaya başlanır.Çevre tarafından
onaylanmayan,bu nedenle de kontrol edilen davranışlar üzerindeki kontrol
azalabilir.Öfke,üzüntü,sevinç gibi duygusal tepkiler daha güçlü olarak
yaşanır.Kimi zaman cinsel anlamda uygunsuz konuşmalar,şakalar,davranışlar
olabilir.

Alınganlık
belirli bir noktaya kadar doğal bir davranış kalıbı olarak kabul
edilebilir.İleri yaşlarda hem sosyal hem fiziksel anlandaki kayıplar kişiyi
daha duyarlı ve kırılgan hale getirir.Ancak birçok ruhsal rahatsızlığın
davranış kalıbı olan alınganlık çevre ile uyumu bozan temel güçlüklerden
biridir.

 

BUNAMA
(demans ) : Demans sıklıkla yaşlılarda görülen bir rahatsızlıktır.Hastanın
bilinci yerinde olmasına rağmen bellekte zayıflama ve bazı zihinsel yetilerde
azalma olur. Kişi çevresinde olanlara ilgisini yitirmeye başlar.Yeni bilgiler
öğrenmede ve bunları hatırlamakta,konuşma sırasında doğru kelimeleri
bulmakta,günlük yaşantıya ait sorunları çözmekte yavaşlama zamanla
belirginleşir. Bellekte zayıflama öncelikle telefon
numaralarını,isimleri,yaşanan günlük olayları tam olarak hatırlayamama
şeklindedir.Dikkat kolayca dağılır.Çevreyle kurulan ilişkiler sınırlanmaya
başlar.Sosyal yetersizlik belirginleştikçe yalnızlık derinleşir.Kişi huzursuz
ve kederlidir.Daha kırılgan,öfkeli ya da şüpheci olabilir.Zamanla geçmişe ait
anılar da silinmeye başlayabilir.

Demans
tablosu damarsal beyin hastalıkları,Alzheimer Hastalığı,kronik alkol kullanımı,
psikoaktif madde bağımlılığının devamında,beyin tümörlerinde,sistemik fiziksel
hastalıklara bağlı olarak birçok farklı nedenle ortaya çıkabilir.

Demans
hem kişi hem de yakınları için oldukça zorlayıcı bir hastalıktır.Başlangıç
döneminde nedene yönelik tedavilerle hastaların bir kısmı tamamen düzelebilir.
Çoğu zaman ise hastalığın ilerlemesi engellenerek kişinin sosyal uyumu
korunabilir.Demans tüm aileyi etkilediğinden psikoterapi ve ilaç tedavileri ile
amaçlanan, hastanın ve ailenin yaşam kalitesini koruyarak desteklemektir.