Çocuklarda dikkat eksikliği geçici bir durum ya da tedavi edilmesi gereken bir davranış bozukluğu mudur


  Dikkat eksikliği, belirtileri çok küçük yaştan
itibaren görülen yaygın bir bozukluktur. Dikkat eksikliği olan
bir çocuğun günlük yaşamsal işlevleri olumsuz anlamda etkilenir. Çocuk, akademik ve sosyal alanda sorunlarla karşı
karşıya gelir. Dikkat eksikliği olan çocuğun, zeka geriliği yoktur hatta zekası
yüksek olan çocuklardır. En ana problem, bilginin depolanmasında, beyine
konmasında hiçbir problem yokken bu bilgileri geri çağırmada sorunlar yaşarlar.

Dikkat eksikliği olan çocuk fazla unutkandır ve
dikkati kısa sürede dağılır. Dersi dinlerken çabuk sıkılır, el yazısı kötüdür.
Konuşulanları dinlemez görünür, ayrıntılara dikkat edemez ve çabuk unuttuğu
için görevlerini iyi organize edemez

Aileler genelde bu çocukların dikkatleri dağılmadan
saatlerce bilgisayar oynayıp, televizyon izleyebildiklerini ancak ders başına
oturduklarında çok kısa bir süre içerisinde sıkıldıklarını söylerler. Bu
çocukların ders çalışmaktan hiç hoşlanmadıkları bir gerçektir. Ödev yapmak için
masa başına oturan bu çocuk 10 dakika sonra size, bugün yaptıklarından,
televizyonda izlemiş olduğu bir filmden veya ilgisini çeken bir oyuncaktan
bahsetmeye başlayabilir. Ayrıca çocuklarının kendilerini duymadığını ve işitsel
anlamda problemlerinin olduğunu düşünürler. Aileler devamlı olarak
çocuğu, görevlerini yerine getirmesi için ikaz ve teşvik etmek zorunda kalır.
Dolayısıyla bu durum ailede yılgınlık ve bezginlik yaratır.

Dikkat eksikliği tek başına da görülebildiği gibi
bazı durumlarda, hiperaktiviteyle birlikte görülür. Hiperaktiviteyle
birlikte görülmesi ‘’Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’’ (DEHB( olarak adlandırılır.

Hiperaktivite bozukluğunun en belirgin göstergesi,
çocuğun sürekli kıpır kıpır oluşu ve yerinde uzun süre oturamamasıdır.
Hiperaktif bir çocuğun bitmez tükenmez bir enerjisi vardır. Sürekli enerjik olan bu
çocuk, evde koltukların üstünde gezinir, o koltuktan diğer koltuğa atlar. Aynı
zamanda aşırı konuşkandır ve başkalarının sözünü kesmekten çekinmez.

Ailelerin unutmaması gereken, onları rahatsız eden
şeylerin çocuk tarafından istenerek yapılmadığıdır. Dikkat eksikliği
hiperaktivite bozukluğu olan bir çocukla yaşamanın zorluklarıyla başedebilmek
için çocuğun durumunu kabul etmek önemlidir. Bu çocukların akranlarına kıyasla
daha fazla kontrol ve disipline ihtiyaçları vardır. Ders çalıştıkları ortamın
dağınık olması ve gereğinden fazla şeylerin bulunması normalde dikkat sorunu
olan çocuğun dikkatini toparlamasına engel olacaktır. Ders çalışırken 20-30
dakikalık aralar verirseniz hem çocuğun gereksinimini gidermiş olur hem de
onunla didişmeye gerek kalmadan otoritenizi korumuş olursunuz.

Çocuğun dikkat süresini uzatacak bulmaca, resim
eşleme vb faaliyetleri birlikte yaparak daha verimli olmasını
sağlayabilirsiniz.

Kurallara uymakta zorlandıkları için bu çocukları
kontrol etmek kolay değildir. Ama net, tutarlı ve uygulanabilir kurallara
ihtiyaç duyarlar. Çocuğun yatma, yemek ve ders çalışma saatlerinin belirli ve
düzenli olması gerekir.

Hiperaktiviteleri fazla olan bu çocukları sportif
aktivitelere yönlendirerek enerjisini boşaltacak sağlıklı ortamlar
oluşturmalıdır.

Yorgun olduklarında hiperaktiviteleri daha da
arttığından fiziksel ceza vermemeye özen göstermelidir.

DEHB hakkında ailelerinin bilmesi gereken hususlar
:

-Yanlış ebeveyn tutumuyla alakalı değildir.

-İşitsel algılarında herhangi bir problem yoktur.

-Amaç aileyi üzmek veya inatlaşmak değildir.

-Çocuklarında olan bu sorunu onları yargılamadan
kabullenmeleri gerekir.

-Tedavide işbirliği içinde olmaları çok önemlidir.

-Anne-babanın yetkili kişiler tarafından eğitim
almaları gerekir.

-Çocukların tedavisini yarıda bırakmamak sonuna
kadar sabır gösterip tamamlamaları gerekir.

Hiperaktif çocuklar okulda hem öğretmenleri hem de
arkadaşlarıyla büyük problemler yaşar. Sınıfta ders dinlerken 10-15 dakika içerisinde
dikkati kolayca dağılabilir, dışarıdan gelen seslere kulak kabartabilirler.
Öğretmen onu yetersiz bulduğu ve sınıfa ayak uyduramadığı için en arka sıraya oturtabilir.
Bu çocuklar arkadaşlarıyla oyun oynarken de uyum sorunu yaşar ve arkadaşları tarafından
dışlanırlar. Aile, öğretmen ve arkadaşlarının şikayetleri, onlarca
beğenilmemesi, tembel bir çocuk olarak
adledilmesi onun özgüvenini ciddi anlamda zedeler ve kendine olan güvenini
zamanla kaybetmeye başlar.

Aşırı hareketliliğin ve dikkat dağınıklığının en
belirgin olduğu ortam sınıftır. Bu nedenle, öğretmenler tedavinin önemli bir
öğesidir ve onların işbirliği olmadan başarıya ulaşmak güçtür

Başarısız oldukları alanlara karşın, bu çocukların
başarılı oldukları alanlar vardır. Öğretmen bunları bulup, çocuğa
gösterebilmelidir.

Çocuk, öğretmene ne kadar yakın mesafede olursa o
kadar iyidir, ders içerisinde öğretmenle sürekli bir diyalog içerisinde
olmalıdır.

 Ön sıralarda
oturtup, hareketlerini kontrolüne yardımcı olmak gerekir.

Çocuğun özürünü göz önünde bulundurmak, ama
yapabileceğinin en iyisini istemek gerekir. Teneffüslere onların diğer
çocuklardan daha çok ihtiyacı vardır.

Dikkatsizlikleri ve el becerilerindeki sakarlıkları
yüzünden arkadaşları arasında gülünç duruma düşebilirler. Öğretmen bunlardan
dolayı ortaya çıkabilecek ilişki bozukluklarını ve örselenmelerini
çözümleyebilmelidir.

Çocuğun güçlü yanlarını vurgulamalı ve olumlu
davranışlarını desteklemelidir.

Bu çocuklara sınıf içerisinde görevler vermeli,
aktif olarak derse katılımını sağlamalıdır.

Hiperaktif çocuklar dinlediklerini daha iyi
öğrenirler ve sözel anlatımda daha başarılı olurlar. Başarılarını ölçmek için
sözlü sınav şansı verilmelidir. Bu çocuklarla uğraşmak ek çaba gerektirir, ama
bu çocukları kazanmak, onları mutlu ve başarılı görmek tüm çabalara değecektir.

DEHB tedavisi nasıl olmaktadır ?

DEHB tedavi edilmediğinde erişkinlikte de devam
edeceği bilinmelidir. Erken teşhis bu açıdan çok önemlidir. Her dikkat
eksikliği tedavisinde ilaç kullanımı gerekmez. Bozukluğun şiddetine göre ilaç
alınıp alınmayacağına karar verilir. DEHB tedavisinde davranışçı terapilerin de
oldukça yararı olmaktadır. Bu bağlamda ailelerin, çocuk psikologu ve
psikiyatristinden destek almaları çocukların geleceği için büyük bir önem
teşkil etmektedir. İlaçlar ve dikkat artırıcı çalışmaların yanı sıra çocuğu
destekleyici terapi gerekir. İlaç kullanmanın amacı çocuğun dikkatini ve
algılamasını artırarak, sınıf içindeki davranışlarında ve akademik başarısında
düzelme sağlamaktır. Ek ruhsal sorunların tedavisi gerekir. Devamlı
eleştirilmek çocukların kendilerini beceriksiz, işe yaramaz görmelerine neden
olur. Psikoterapi, çocuğun güçlüklerle başa çıkmasına ve öğrenmeye istekli
olmasına destek olur. Ayrıca ilaç tedavisi, boş zaman etkinliklerine uyum,
insanlar arası ilişkide düzelme konusunda da olumlu etkilere sahiptir. İlaç
tedavisine doktor tarafından karar verilir ve doz ayarlaması çocuğa göre
yapılır. İlaçların bilinen yan etkileri bazı çocuklarda tikler oluşması, iştah
azalması ve veriliş saatine bağlı uykusuzluktur. İlaç kesilince yan etkileri de
geçer. Çocukluk döneminde kullanılan, antibiyotik, ateş düşürücü gibi ilaçların
bir çoğundan daha güvenlidir. Ömür boyu süren bir tedavi değildir. Bozukluğun
ağırlığına ve tedaviden yararlanma oranına göre süre belirlenir. İlaçlar sadece
''okul zamanı'' ilaçları değildir.