Merak edip soru sormayan çocuk için neler yapmalı


  Çocukların gelişimsel özelliklerinden birinin de meraklı
olmak olduğunu ifade eden Yrd. Doç. Dr. Erhan Alabay, “Eğer çocuğunuz soru
sorup öğrenmek istemiyorsa, bu durum normal değildir. Böyle bir durumda ilk
olarak ebeveynleri ve öğretmenleri sorgulamak gerek” dedi.

Çocukların, özellikle de gelişme dönemlerinde akla hayale
gelmeyecek sorular sormasının son derece doğal ve gerekli bir davranış olduğuna
dikkat çeken İstanbul Aydın Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk
Gelişimi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Erhan Alabay, bu sorulara geçiştirici
ve doğru olmayan yanıtlar yerine, doğru ve bilimsel cevaplar vermenin
gerekliliğine dikkat çekti.

“‘Bilmiyorum’ demekten çekinmeyin”

Sorunun cevabının bilinmemesi durumunda “Bilmiyorum”
denmesinden çekinmemek gerektiğinin altını çizen Yrd. Doç. Dr. Alabay,
“‘Bilmiyorum’ yanıtının ardından, bilmediğiniz soruların cevaplarını çocuğunuz
ile birlikte araştırma yaparak öğrenmeyi de teklif etmek gerekir. Kitaplar
araştırılmalı, o alanda uzman kişilere danışılmalı veya internetten doğru
bilgilere ulaşılmalı. Derlenen bilimsel gerçekliği olan yanıtlar da çocuklarla
paylaşılmalı. Eğer imkân varsa çocuğun gelişim seviyesine uygun videolar izletilebilir.
Bu durum çocukların merakını tazeler ve çocuk, daha üst düzey konuları merak
etmeye başlar” dedi.

Bu davranışlar çocuğun merakını köreltiyor

Merak etmeyen, sorular sormayan ve çevresini araştırıp
keşfetmek istemeyen bir çocuğun durumundan şüphe edilmesi gerektiğini ifade
eden Yrd. Doç. Dr. Alabay, “Öncelikle şüphe duyulacak kişilerin başında çocuğun
ebeveynleri ve öğretmenleri gelir. Çünkü birçok ebeveyn ve öğretmen çocuğa
karşı sergilemiş olduğu yanlış davranışlardan dolayı çocukların merak duyguları
zedelenir. Çocuğun sorularına ‘Bu nasıl bir soru?’, ‘Büyüyünce öğrenirsin’,
‘Sen de ne kadar çok soru sordun’ şekilde cevaplar vererek, çocuğun merakını
görmezden gelen ebeveyn ve öğretmen sayısı oldukça fazladır. Aynı zamanda
ebeveyn tutumları da çocukların merak duygularını etkilemektedir. Örneğin
otoriter, kısıtlayıcı ve ilgisiz anne baba tutumlarına maruz kalan çocukların
da merak duyguları zedelenir” diye konuştu.

“Bilimsel yanıt veren öğretmen sayısı çok az”

Konuyla ilgili bir araştırma sonucunu da paylaşan Yrd. Doç.
Dr. Alabay, şu ifadeleri kullandı: “Çocukların merak ettiği bilim sorularına,
okul öncesi öğretmenlerinin vermiş oldukları cevapların incelenmesi amacıyla,
122 okul öncesi öğretmenine çocukların merak ettiği soruları yönelttik ve
öğretmenlerin vermiş olduğu yanıtları inceledik. Araştırma sonucunda okul
öncesi öğretmenlerinin yalnızca yüzde 20-30’unun bilimsel gerçeklikte yanıtlar
verdiği, geri kalan öğretmenlerin ise bilimsel gerçekliğe dayalı olmayan
cevaplar verdiğini tespit ettik. Bu araştırmada bir diğer çarpıcı sonuç olarak
da, çocukların sorduğu sorulara ‘Bilmiyorum, araştıracağım’ şeklinde cevap
veren öğretmenlerin oranının oldukça düşük olduğu gerçeği karşımıza çıktı.
Öğretmenlerin her şeyi bilmesi elbette mümkün değil. Özellikle çocukların merak
ettikleri evren hakkında tüm soruların cevapları bilim insanları tarafından
bile hala çözülebilmiş değil. Fakat eğitimciler olarak çocukların sorgulama ve
araştırma yapmaları ve merak ettikleri soruların üzerine gidebilmeleri için,
bilmiyor isek bilmiyorum demekten kaçmamalıyız. Bu çocukların karşında küçük
düşmek değil, aksine araştırarak çocukların sorularına cevap bulmaya çalışan
araştırmacı bir öğretmen davranışıdır. Önemli olan kısım sadece bilmiyorum
demek değildir tabii ki... Bilmiyorum dedikten sonra çocukla birlikte bu konu
hakkında araştırmalar yapıp, çocuğun gelişimine uygun olarak eğitim sürecinde
etkinliklerle çocuğun merak ettiği bilim sorularına yanıtlar verilmelidir.”