Günümüzün özellikle okullarda sıkça karşılaştığımız önemli sorunlarında bir tanesi.


  Çocuk ve gençlerin
benzer yaş grubu çocuk ve gençlerden fiziksel, duygusal ve cinsel olarak maruz
kaldıkları örseleyici, her türlü kötü davranışa akran zorbalığı diyoruz. Akran zorbalığı
günümüzün özellikle okullarda sıkça karşılaştığımız önemli sorunlarında bir
tanesi. Zorbalığa maruz kalan çocuklar genellikle yaşadıkları olayları
anne-baba veya öğretmenlerine rahatlıkla anlatamazlar. Bu nedenle çevreden
yardım almaları oldukça gecikir. Bu gecikmenin en önemli nedeni ise,
inanılmama, alay edilme ve anne baba tarafından suçlanma korkusudur. Zorbalık
yapan akranın korkutma ve tehditleri de çocuğu sindirir. Olup bitenlerin anlaşılmaması,
zorbalık yapan çocuğa cesaret verir. Tacizin uzun sürmesine ve rahatsız edici
yeni davranışlar eklenmesine neden olur. Zorbalık yapan tek bir çocuk
olabileceği gibi, bir grup da olabilir. Grup olduğunda çocuk daha zor anlar
yaşar ve ruhsal olarak daha fazla zedelenir. Akran zorbalığı aşağıda saymaya
çalıştığımız birçok farklı şekilde karşımıza çıkabilir.

Alay etme, dalga geçme,
aşağılama: Çocuk, akademik
başarısı, bedensel ya da zihinsel özrü, sosyal konumu, kılık ve kıyafeti, dili,
dini ve ekonomik durumu gibi herhangi bir nedenle alay konusu olur.

İsim, lakap takma: En sık karşılaştığımız zorbalık çeşitlerinden
biridir. İsim ya da lakap takma tamamen karşı tarafı aşağılama ve küçük düşürme
amaçlı yapılan bir eylemdir. Çocuk bundan rahatsız oldukça daha fazla üzerine
gidilir. Yine bu alanda en zedeleyici etkiyi çocuğa "karşı cins" ismi
takmak yani çocuğun cinsiyeti konusunda dalga geçmektir.

Kızdıracak eylemler yapma: Çocuğun kızacağı her türlü eylem ve sözle sataşma da
zorbalığa girer. Burada amaç kızdırmak ve rahatsız etmektir. Örneğin çocuğun
bir eşyası saklanır ya da eşyalarına zarar verilir. Zorbalık yapan çocuk bundan
keyif alır ve karşısındaki çocuk kızdıkça bu davranışına dozunu artırarak devam
eder.

Korkutma, tehdit etme: Sindirme amaçlı tehdit ve korkutmalar ister yapan çocuğa
maddi bir kazanç sağlasın ister sağlamasın bir tür zorbalıktır. Korkutulan
çocuk farklı amaçlarla adeta bir emir eri gibi kullanılır. Ekonomik olarak
çocuk sömürülür. Sürekli para ya da sahip olduğu eşyalar, kıyafetler istenir.
Harçlığı elinden alınır.

Fiziksel şiddet uygulama: Şiddet sindirmenin en kestirme yoludur. Böylece çocuk
korkar karşı tarafın isteklerini kolaylıkla yapar.

Cinsel söz ve eylemler: Çocuğu cinsel söz ve eylemlerle rahatsız etme her
yaş grubu çocukta görülebilecek bir zorbalık şeklidir. Mahrem yerlerine
dokunarak ya da jest ve mimiklerle çocuk rahatsız edilir. Zorbalık yapan çocuk,
cinsel içerikli söz ve küfürler kullanılır. Bu eylemler, başka çocukların
yanında yapıldığında yaşanan utanç duygusu zedeleyici etkiyi daha da artırır.

Şunu unutmamak gerekir ki; her çocuk akran zorbalığına
uğrayabilir. Zorbalığa uğramaya aday net bir çocuk profili çizmek zordur. Ancak
bazı çocukların daha riskli olduğu da bir gerçektir. Özellikle kendini
savunamayan, çekingen, içine kapalı, sözel ifade becerileri iyi olmayan
çocuklar riskli grubu oluştururlar. Bu çocuklar hem zorbalık yapan çocuğa tepki
göstermekte, hem de olanları ailelerine anlatmakta zorlanırlar. Öğrenme zorluğu
çeken, depresyon, kaygı bozukluğu, tik bozukluğu gibi herhangi bir psikiyatrik
bozukluğu olan çocukların zorbalığa uğrama riskleri daha yüksektir. Örneğin öğrenme sorunu nedeniyle akademik
başarısızlığı olan çocukların ders notları ile alay edilmesi ve sınıfa
sözlülerde yaşadıkları zorluklar hep sorun olagelmiştir. Bedensel hastalığı ve
özrü olan çocuklar da zorbalığa aday çocuklardır. Özrü ve engeli ile dalga
geçme, engelini taklit etme şeklinde ortaya çıkan bu durum çocuk için hayli
yıpratıcıdır. Her anne baba ve eğitimci akran zorbalığı konusunda bilgili ve
uyanık olmalıdır. Çünkü daha başında duruma müdahale edilmezse zorbalığın
oluşturduğu psikolojik etkileri sonradan tamamen yok etmek
çok güç olabilir.