İnternette kişisel bilgilerin çalınması ve depolanması Cambridge Analytica ve Facebook skandalıyla gündeme geldi ama gözetleme işi düşündüğümüzden çok daha büyük.


  CNN International'da yayımlanan bir makaleye göre; Cambridge
Analytica skandalı sonrasında, haber makaleleri ve yorumcular Facebook'un
hakkımızda ne bildiğine odaklandı. Birçok şey ortaya çıkıyor. Facebook,
mesajlarımızdaki verileri, beğenilerimizi, fotoğraflarımızı, yazmadan
yazdığımız ve çevrimdışıyken bile yaptığımız şeyleri topluyor. Ve politik
görüşlerimiz, ilişkilerimiz, bağımlılık durumu ve diğer kişilik özellikleri
gibi birçok sonuç çıkarabiliyor. (Cambridge Analytica'nın geliştirdiği kişilik
testini saymadık bile.) Fakat Facebook gibi bu alanda çıkarları için bizi
gözetleyen ve manipüle eden binlerce şirket var. Harvard Business School'dan
profesör Shoshana Zuboff buna “gözetim kapitalizmi” diyor. Ve tüm endüstri için
Facebook'un ortaya çıkardığından çok daha ürkütücü bir durum var.

VERİ BORSASI!

Amerika
Birleşik Devletleri'nde kişisel veri ticareti yapan 2 bin 500 ile 4bin arasında
veri brokerı (aracı) var. Geçen yıl hacker'ların, Equifax (kredi derecelendirme
kuruluşu) firmasından, Sosyal Güvenlik numaraları, doğum tarihleri, adresler ve
ehliyet numaraları dahil olmak üzere 150 milyon kişiye ait kişisel bilgiyi ele
geçirdiği haberlerde yer aldı. Bu bilgilerin toplanması için kesinlikle izin de
verilmedi ama… Equifax, belki hiç duymadığınız binlerce kişisel veri ticareti
yapan şirketten biri. Gözetim kapitalizmi bunu bir adım daha ileriye taşıyor.
Facebook ve Google gibi şirketler verileriniz karşılığında size ücretsiz
hizmetler sunuyor. Google'ın gözetimi haberlerde yok, ama korkutucu derecede
içli dışlıyız. Arama motorlarımıza asla yalan söylemeyiz. İlgi ve meraklarımız,
umutlarımız ve korkularımız, arzularımız ve eğilimlerimiz toplanır. Google'ın
reklam ağı ile ziyaret ettiğimiz web siteleri, Gmail hesaplarımız, Google
Haritalar üzerinden hareketlerimiz ve akıllı telefonlarımızdan toplanabilecek
her şey web sitelerine ekleniyor.

TELEFON MUHTEMELEN İCAT EDİLEN
EN GİZLİ GÖZETİM CİHAZI

Bu
telefon muhtemelen icat edilen en gizli gözetim cihazı. Yerimizi sürekli izler,
böylece nerede yaşadığımızı, nerede çalıştığımızı ve zamanımızı nerede
geçirdiğimizi bilir. Bir gün içinde kontrol ettiğimiz ilk ve son şeyin ne
olduğunu, ne zaman uyanacağımızı ve ne zaman uyuyacağımızı biliyor. Hepimizin
bir tane var, öyle ki kiminle birlikte uyuduğumuzu biliyor. Akıllı telefon
üreticiniz ve konum verilerini toplamanıza izin veren herhangi bir uygulama
hakkınızda çok daha fazla şey biliyor.

AMAÇ PSİKOLOJİK MANİPÜLASYON
YAPMAK

Gözetim
kapitalizmi, internetin çoğunu yönlendiriyor. “Ücretsiz” hizmetlerin bir
çoğunun ve ücretli olanların ise çoğunun arkasında gözetim kapitalizmi var.
Amacı, bir şey satın almak veya bir adaya oy vermek gibi bir şey yapma
konusunda sizi ikna etmek için kişiselleştirilmiş reklam biçiminde psikolojik
manipülasyon yapmak. Ve Cambridge Analytica'nın uyguladığı bireyselleştirilmiş
profil güdümlü manipülasyon, gerçekte, her şirketin sonunda yapmak istediği
şey. Bu yüzden tüm kişisel bilgileriniz toplanır ve bu yüzden bu kadar
değerlidir. Bunu anlayabilen şirketler size karşı kullanabilir. Kişisel
bilgilerimizi paylaştığımız birçok internet sitesi bu bilgileri nasıl
kullandıkları yönünden değerlendirildi ve ortaya “Naughty List” (Edepsizlik
Listesi) denilen bir liste çıktı.

ÇOĞUNLUKLA BU BİLGİLERE
ULAŞMADA CAHİL KALMAYA DEVAM EDİYORUZ

Gözetleme
kapitalizmi giderek artan bilgisayarlaşmış toplumumuza derinden girmiş durumda
ve eğer onun kapsamı ortaya çıkarsa, sınırlar ve düzenlemeler için geniş
talepler olacaktır. Ancak bu sektör büyük ölçüde gizli bir şekilde faaliyet
gösterdiğinden, yalnızca bir veri ihlali veya araştırma raporundan sonra ortaya
çıkmış olsa da, çoğunlukla bu bilgilere ulaşmada cahil kalmaya devam ediyoruz.

AVRUPA BİRLİĞİ VERİ GÜVENLİĞİ
İÇİN DÜZENLEME YAPIYOR

Bu
durum yakında değişebilir. 2016 yılında Avrupa Birliği kısa adı GDPR (General
Data Protection Regulation) olan Genel Veri Koruma Yönetmeliğini onayladı.
Yasanın ayrıntıları burada açıklamak için çok karmaşık, ancak özetle, AB
vatandaşlarının kişisel verilerinin yalnızca “özel, açık ve meşru amaçlar” için
toplanıp saklanabileceği ve yalnızca kişinin rızasıyla verilebileceği
yönetmeliğin temelini oluşturuyor. Kullanıcı onayı “şartlar ve koşullar” altında
gizlenerek kullanılamaz, kullanıcı ayrıca seçmedikçe kabul edilmiş sayılmaz. Bu
yasa Mayıs ayında yürürlüğe girecek ve küresel şirketler destek olmaya
zorlanacak.