Uyku düzeninden
ruh haline kadar pek çok durumumuzu etkileyen gizemli hormon melatonin nedir,
ne işe yarar?

Beyindeki
epifiz bezi (pineal gland) tarafından salgılanan melatonin, genel olarak
vücudun biyoritmini düzenlemeye yarayan bir hormondur. Doğal bir nörotransmitter
olarak sınıflandırılır. Genç ve orta yaşlı yetişkinlerde 5 ila 20 mikrogram
düzeyinde salgılanan bu hormonun üretimi 45 yaşından sonra azalmaya başlar. Melatonin
hormonu, ışığa duyarlı bir hormondur. Az ışıklı ortamlarda salgılanabilir ve
verimli olarak salgılanabilmesi için karanlığa ihtiyaç duyar. Kişiden kişiye
değişiklik gösterebilmesine karşın, genel olarak insanlar saat 23.00 ile 05.00
saatleri arasında melatonin salgılarlar ve bu saatlerde kandaki melatonin
konsantrasyonu 3 ile 10 kat kadar artar. Gece boyunca, ortalama 30 mg kadar
melatonin sentezlenmektedir. Bunun yanında, kış mevsiminde daha çok salgılanan
melatonin üretimi, güneşli ve aydınlık yaz günlerinde azalmaktadır.

Vücutta
birçok biyolojik ve fizyolojik süreci etkilediği bilinen melatonin hormonu,
uyku bozukluklarından psikolojik rahatsızlıklara kadar pek çok durumu doğrudan
etkileyebilmektedir. Uzun uçak yolculukları sonrası yaşanan Jetlag
belirtilerinin ortaya çıkmasının sebebi de, melatonin üretiminin sekteye
uğramasıdır. Vücudun sağlıklı bir şekilde melatonin salgılayabilmesi için,
geceleri tamamen karanlık bir ortamda uyumak oldukça önemlidir.

Melatonin ne
işe yarar?

Melatonin,
genel olarak vücudun biyoritmini düzenleyen önemli bir hormon olduğundan
dolayı, pek çok fizyolojik işlev üzerinde etkilidir.

Melatonin,
vücutta bir antioksidan olarak da işlev görür. Enfeksiyon, enflamasyon ve
bağışıklık sistemi hastalıklarına karşı korunmada oldukça etkilidir.

Kansere karşı
koruyucudur. Gece vardiyalarında çalışan işçilerde meme ve kolon kanserinin
daha fazla görülüyor olduğunu açıklayan araştırmalar, bunun sebebinin yeterli
melatonin üretilememesi olduğunu ortaya koymuştur.

Yeterli
melatonin, iyi bir uyku için olmazsa olmazdır. Sağlıklı ve verimli bir uyku
için vücudun biyolojik ritminin doğru çalışıyor olması oldukça önemlidir.
Yeterince melatonin salgılanamadığında uykusuzluk ve uykusuzluğa bağlı çeşitli
sorunlar ortaya çıkabilmektedir.

Benzodiazepin
türevi ilaçların dozu azaltılırken yaşanabilen yoksunluk semptomlarının
azaltılmasında etkili bir hormondur.

Hücresel
bağışıklığı geliştirici özelliği vardır.

Melatonin
eksikliğinin belirtileri nelerdir?

Uyku
bozuklukları

Kronik
yorgunluk ve halsizlik

Çarpıntı

Cinsel
isteksizlik ve cinsel işlev bozuklukları

Depresyon ve
kaygı benzeri belirtiler

Melatonini
artırmak için neler yapılabilir?

Gece 23.00
ile 05.00 saatleri arasında, muhakkak tamamen karanlık bir ortamda uyunmalıdır.

Elektromanyetik
dalgaların melatonin üretimini olumsuz yönde etkilediği bilinmektedir. Bu
nedenle özellikle yatak odalarında televizyon, bilgisayar, cep telefonu benzeri
elektromanyetik dalga yayan aletlerin bulundurulmaması önerilir.

Sigara, alkol
ve aşırı kafein tüketimi, melatonin hormonunun verimli bir şekilde
salgılanmasını engeller. Melatonin seviyesini artırmak için bu tür maddelerden
uzak durmak gerekir.

Melatonini
artıran besinler nelerdir?

 Melatonin doğrudan besinler yoluyla alınamaz
ancak aşağıdaki besinlerde bulunan triptofan maddesi, melatonin sentezini
destekler ve bu hormonun salınımını artırır:

Kırmızı et ve
balık

Muz, çilek,
elma, portakal, böğürtlen, kızılcık

Fıstık,
ceviz, antepfıstığı, badem, kestane

Patlıcan,
ıspanak, brokoli, bezelye, domates, mantar, patates, salatalık

Kuru fasulye,
nohut, susam, keten tohumu