İnternet
kullanıcılarına karşı teknik veya ilişkisel tarzda zarar verecek bilgi ve
iletişim teknolojilerini kullanarak yapılan paylaşımlar ve davranışlar siber
zorbalık kapsamına girmektedir. Peki siber zorbalıktan kendimizi ve ailemizi
nasıl koruyabiliriz.

Sosyal paylaşım ağlarının dünya ile birlikte ülkemizde de
kullanıcı sayısı hızlı bir şekilde artmakta, gerçek ve sanal dünya ayrımı
giderek ortadan kalkmaktadır.

Bu artış ile birlikte
internet ve sosyal ağlar, bilinmeyen, fark edilemeyecek veya algılaması zor,
pek çok tehdit ve tehlikeyi de beraberinde getirmiştir.

SİBER ZORBALIK NEDİR?

Bu tehlikelerden biri olan “siber zorbalık"; utanç verici kaba
davranışların, küfürlü konuşmaların ve başkalarına karşı düşmanca çevrimiçi
ileti, tehdit, taciz ve negatif yorumların, izinsiz fotoğraf paylaşımının,
e-posta, web siteleri, sosyal ağlar ve mesajlaşmalar aracılığı ile kasıtlı
olarak gerçekleştirilmesi eylemidir. Bir başka deyişle, kullanıcılara karşı
teknik veya ilişkisel tarzda zarar verecek bilgi ve iletişim teknolojilerini
kullanarak yapılan paylaşımlar ve davranışlar siber zorbalık kapsamına girer.
Elektronik ortamlarda yapılan zorbalık “elektronik
zorbalık”, “sanal zorbalık”
veya “siber zorbalık” olarak da adlandırılır.

Sanal ortamlarda kullanıcıların davranış biçimleri gerçek
hayattan farklıdır. Kullanıcılar bu ortamda sanal kimlikler oluşturmakta,
duygu, düşünce ve çeşitli bilgileri tanınma korkusu yaşamadan rahatlıkla
paylaşabilmektedir. Bunun bir sonucu olarak dedikodular, tehditler ve uygunsuz
içerikler internette çok hızlı bir şekilde yayılmakta ve genç nesli hem siber zorba hem de siber mağdur yapabilmektedir.

Sanal ortamlarda
kullanıcıların davranış biçimleri gerçek hayattan farklıdır. Kullanıcılar bu
ortamda sanal kimlikler oluşturmakta, duygu, düşünce ve çeşitli bilgileri
tanınma korkusu yaşamadan rahatlıkla paylaşabilmektedir. Bunun bir sonucu
olarak dedikodular, tehditler ve uygunsuz içerikler internette çok hızlı bir
şekilde yayılmakta ve genç nesli hem siber zorba hem de siber mağdur
yapabilmektedir.

Dijital oyunların içerisinde yer alan şiddet ya da sosyal
ağlarda maruz kalınan siber zorbalığın ise, özellikle çocukların fiziksel ve
ruhsal gelişimine karşı olumsuz bir etkisi vardır. Siber zorbalıkta saldırgan
ile saldırıya uğrayan arasında fiziksel bir temas olmamasına karşın saldırıya
uğrayan kişi psikolojik açıdan zarar görür.

İnternet ortamında
kullanıcıların en fazla sorun yaşadıkları zorbalık, yabancılarla tanışma,
dolandırıcılığa ya da istismara maruz kalma ile bilinçsiz veri paylaşımı
konularında yaşanmaktadır.

Hangi Eylemler Siber Zorbalık Kapsamına Girer?

Aşağıda siber zorbalık
kapsamına giren davranışlar sıralanmıştır. Çevrimiçi ortamlarda kendiniz, bir
yakınınız veya çocuğunuz bu durumlara maruz kalıyorsa siber zorbalıkla karşı
karşıyasınız demektir.

Dedikodu: Kamuoyunda spekülasyon
oluşturma. Çevrimiçi ortamlarda hakkınızda kasıtlı ve alenen dedikodu yapılması.

Dışlama: Bir grup arkadaştan bir
kişiyi ayırma. Özellikle okulda başlayan ve siber ortamda devam eden dışlanma.

Taciz: Sürekli ve kasıtlı olarak
yapılan zarar verici ve rahatsız edici davranışlar.

Takip: Her an izlenildiğini hissetme.
İnternette başlayıp, gerçek hayata yansıyan takip ediliyormuş hissi.

Trollemek: Kasten ve maksatlı olarak
yapılan provokasyon (kışkırtma) ve örtülü hakaret, sabote.

Yorumlar: Yazı, fotoğraf, video
yoluyla yapılan hakaret ve küfür içeren negatif iletiler. Saygısızlık: İletişimde
haddi aşmak ve bunu devam ettirmek.

Sahte Hesap: Kurban adına sahte
hesaplar oluşturarak ve bu oluşturulan sahte hesaplar yoluyla tehdit ve
zorbalığı sürdürmek.

Kandırma: Başkalarının çeşitli,
gizli bilgilerini yayınlayarak ve bunları çarpıtarak insanları aldatmak,
dolandırmak.

Manipüle: Kurbanın kendisi gibi
davranmak.

Siber Zorbalıktan Korunmanın İpuçları Nelerdir?

Her şeyden önce iletişim araçları ve internet bilinçli
kullanılmalıdır.

Ele geçirilmesi ve tahmin edilmesi zor kullanıcı şifresi
belirlenmelidir.

Güvenlik (antivirüs vb.) yazılımları güncel olmalıdır.

Yüz yüze ilişkilerdeki etik kurallar sanal ortamda da aynıyla
uygulanmalıdır.

Tanımadığınız kişilerden gelen mesajları okumamak, onaylamamak,
paylaşmamak ve engellemek sizi her zaman daha güvenli kılar.

Kişisel bilgileriniz size özeldir, başkalarıyla
paylaşılmamalıdır.

Web sitelerini gezinirken şüpheci olun, bilginin kaynağını
araştırın ve kişisel bilgilerinizi her web sitesinde paylaşmayın.

Size gelen kimliği bilinmeyen maillere dikkat edin. Sahte hesap
olma ihtimalini göz önünde bulundurun ve bu gibi durumlarda dikkatli olun.

Gerçek hayattaki davranış biçimi sanal ortamda da korunmalı ve
siber zorbalığın suç olduğu bilinmelidir.

Yukarıda sayılanlara ilave
olarak, internet kullanıcıları “öz
denetimin” kendilerinde olduğunu bilmeli ve bu bilinçle hareket etmelidirler.
Böylece sanal ortamın tehdit ve saldırılarına maruz kalma ihtimali, sahip
olunan bu bilinçle yok denecek kadar azalacaktır.

Siber zorbalığa maruz kalan
kullanıcı hukukî yollardan hakkını aramak için ilk olarak adli makamlara suç
duyurusunda bulunup yasal süreci başlatabilmektedir.

Bunun yanında özellikle
sosyal paylaşım siteleri ve benzeri internet siteleri üzerinden siber zorbalık,
kişilik hakkı ihlali, özel hayatın gizliğini ihlal eden içeriklerle
karşılaşılmış olması durumunda “uyar-kaldır” yöntemiyle yasadışı veya zararlı
içeriğin kaldırılmasına yönelik bildirimler önce içerik veya erişim sağlayıcıya
iletilerek ilgili içeriğin kaldırılması için ihtarda bulunulmalıdır.

İlgili sitelerin bildirim
seçeneğinden şikâyet süreci başlatılarak sorunun giderilmesi talep
edilebilmektedir. İnternet sitelerinin bilgilerine ulaşmak için internet.btk.gov.tr adresinde
bulunan site bilgileri sorgu sayfasından yararlanılabilir.

Bu adreste yayınlanan
“İnternet İçerik Şikâyet Süreçleri ve İletişim Bilgileri” linkinden popüler
sosyal ağların iletişim bilgileri ve izlenmesi gereken yol internet
kullanıcılarına sunulmuştur.

Facebook’ta yaşanan bir
siber zorbalığı ve kötüye kullanımı şikâyet etmek için:
https://www.facebook.com/help/420576171311103/

Twitter’da yaşanan bir
siber zorbalığı ve kötüye kullanımı şikâyet etmek için:
https://support.twitter.com/groups/57-safety-security/topics/240-online-safety-basics/articles/15794-abusive-behavior

Youtube’da yaşanan bir
siber zorbalığı ve kötüye kullanımı şikâyet etmek için:
https://support.google.com/youtube/answer/2802268?hl=tr&ref_topic=2803240

Siber Zorbalık nedir? Nasıl
mücadele edilir? (Ebeveyn ve Öğretmenlere yönelik kitapçık)
Ebeveyn ve Öğretmenler İçin