Arapça’da kış anlamına gelen “zem” ile Farsça’da uğultu olarak adlandırılan “harir” kelimelerinin birleşmesi ile ortaya çıkan Zemheri, "kış uğultusu" anlamına geliyor. Halk takvimine göre 22 Aralık ile 30 Ocak arasındaki 40 günlük dönemi ifade eden zemheri, kış mevsiminin en soğuk dönemi olarak kabul edilir.

Halk takvimlerinin büyük çoğunluğunda yıl, kasım ve hıdrellez olmak üzere iki bölümdür. Kasım, Kasım Ayı’nın başında başlar ve Hıdrelleze kadar yani Mayıs Ayı’na kadar sürer; bu süre kış mevsimidir. Hıdrellez ise 6 Mayıs’ta başlar, Kasım’a kadar olan süredir ve yaz mevsimidir. Kış devresi 45’er günlük Kasım, Zemheri, Hamsin adlı üç ana bölüme ayrılır. Tamamı 180 gün olarak kabul edilen kış devresinin ilk 135 günü yani Kasım-Zemheri-Hamsin aylarına “sayılı” ya da “hesaplı” adları verilmektedir. Bu devre kışın en şiddetli olduğu süredir ve insanlar tarafından uygun tedbirler almak üzere hesaplanır.

Kışı tamamlayan 45 günlük bir devre daha vardır ki, bu da 21 Mart’ta başlayıp, 6 Mayıs’a kadar geçen süredir. Anadolu’da bu süreye “dokuzun dokuzu”, “april beşi”, “leylek kışı”, “oğlak kışı” gibi isimler verilir. Tarım ve hayvancılıkla uğraşan kesim için bu takvim yaşamsal önem taşır. Hayvan ve bitkileri sert soğuklardan korumak için “sayılı”yı bilmek zorunludur. Peki, zemheri ne zaman başlar?

ZEMHERİ NE ZAMAN BAŞLAR?

Kışın en yoğun yaşandığı, hali hazırda içinde bulunduğumuz, bir aydan biraz daha uzun süren dönemdir. Kışın en sert geçtiği zemheri 40 günlük bir dönemi kapsar.. Zemherinin en belirgin özelliği; bir kısmı sonbahara bir kısmı ise kışa benzediği için sıcaklık dalgalanmasının fazla olmasıdır. Halk takvimine (yani gün dönemlerinin mevsimlerin başlangıç ve bitiş tarihleri olarak alınması) göre 22 Aralık - 21 Mart tarihleri arası kış mevsimidir ve bu 90 günün 21 aralık - 31 ocak arasındaki 40 güne zemheri, ya da erbain denir. 1 Şubat ile 21 -Mart arasına ise hamsin denir.

ZEMHERİ NE DEMEK?

Zemheri kelimesi, Arapça kış anlamına gelen "zem" ile farsça uğultu anlamındaki "harir" kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuştur. “Uğuldayan kış'' yani, kışın dondurucu zamanıdır.