Tuvalet eğitiminde dikkat edilmesi gerekenler

Tuvalet eğitimi bazı anne babalar için zorlayıcı bir süreçtir ve çocuklarıyla olan iletişimlerini olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle çocukla iş birliği içerisinde bu süreci tamamlamak önemlidir. Çocukların 24-36 ay arasında tuvalet alışkanlığını edinmesi beklenir, fakat her çocuğun gelişimi farklı olduğu için tuvalet eğitiminin ne kadar süreceği de çocuğa göre farklılık gösterebilir.

Liv Hospital Ulus Çocuk Gelişim Uzmanı İlknur Güven “Çocuğun tuvalet alışkanlığı kazanmadan önce yeterli bedensel ve zihinsel gelişim düzeyine ulaşmış olması gerekir. Yeterli motor gelişime ulaşan bir çocuk (2-2.5 yaş civarı) kendisi tuvalete oturabilecektir. Kas kontrolü bu alışkanlığın kazandırılmasında önemli olduğundan olması gerekenden erken yaşta ve baskıcı bir tutumla tuvalet eğitimi vermeye çalışmak çocukları ruhsal açıdan olumsuz etkileyebilir. Çocuklar tuvalet eğitimine güvenli hissettikleri, sakin bir dönemde başlamalıdır” diyor.

Sert davranışlar duygusal gelişimi etkiliyor

Tuvalet eğitimi sürecindeki en önemli nokta çocuğun bu konuda kontrolün kendi elinde olduğunu hissetmesidir. Bu yaş grubundaki çocuklar bireyselliğini ve bağımsızlığını ortaya koymaya çalışır. Kendi kontrollerini kazanmaya çalıştıkları için anne-babanın aşırı ısrarcı olması ve çocuğu kontrol etmeye çalışması çatışmayı artırır. Çocuğun tuvaletini söylemeyi öğrenmesi için onu cesaretlendirmek, teşvik etmeye çalışmak doğru tutumlar olmakla beraber zorlamak, baskı yapmak, sert bir tutum sergilemek son derece yanlıştır. Bu konuda katı ve otoriter davranıldığında çocuğun duygusal gelişiminde sorunlar oluşabilir. Ayrıca çocuk sert tutumlar karşısında direnç geliştirerek tuvalet alışkanlığı kazanmayı reddedebilir.

Aileler nelere dikkat etmeli

Her çocuğun tuvalet alışkanlığı kazanabilmek için hazır olduğu dönem fiziksel, ruhsal ve duygusal açıdan farklı olabilir. Çocuğun tuvaleti ve lazımlığı nasıl kullanması gerektiğini biliyor olması, tuvaleti geldiğinde sözel olarak veya jest ve mimiklerle kendini ifade ediyor olması, gün boyunca bezinin en az iki saat kuru kalabiliyor olması ya da bezi ıslandığında rahatsız olması ve kısa bir uykudan sonra bezinin kuru olması tuvalet alışkanlığı edinmeye hazır olduğunun belirtileridir.Tuvalet alışkanlığını kazanma sırasında bazı kazalar ve geri dönüşler yaşanabilir. Bu durumlarda anlayışlı, sabırlı ve destekleyici olmak gerekir. “Bu sefer yetişemedik, ama önemli değil bir dahakine yetişiriz” gibi cümleler daha teşvik edici olacaktır.

- Altına kaçırdığında “Hadi bunu birlikte temizleyelim” diyerek çocuğu da sürece dahil etmek gerekir.

- Çocuğunuzun üzerinde kolayca çıkarabileceği giysiler olması önemlidir. Tuvalet ihtiyacı olduğunu hissettiğinizde lazımlığa/klozete oturabileceği konusunda seçenek sunabilirsiniz.

- Tuvalet eğitimi sırasındaki aşırı sert ve baskıcı tutumlar çocuğun ters bir tepki geliştirmesine ve bu sürecin çatışmalı hale gelerek daha da uzamasına neden olabilir.

- Çocuk, tuvaletinin geldiğini her söylediğinde onu cesaretlendirmek ve bu davranışın oturmasını sağlamak için çocuğa olumlu mesajlar vermek gerekir.

- Tuvalet eğitimi verilirken bir düzen oluşturmak önemlidir. Sabah kalkınca, öğlen yemeklerinden sonra ve akşam yatmadan önce, hatta gece uykusunun arasında kaldırılarak tuvalete gidilmesi baskıcı olmadan çocuğa öğretilebilir.

- “Artık büyüdün, altını bebekler ıslatır” gibi cümleler kurmaktan çocukta özgüven sorunlarına ve suçluluk duygularına neden olabilir.

- Özellikle 4 yaşından sonra devam eden ya da bu alışkanlığın kazanılmış olmasına rağmen yeniden başlayan alt ıslatma sorunları durumlarında bir uzmandan yardım almak faydalı olacaktır.