Çocuklarda kabızlık nedenleri

Çocuklarda kabızlığın sebepleri nelerdir?

Çocuklarda kabızlığın en önemli nedeni yeterli sıvı ve lifli besin tüketmemeleridir. Diğer bir önemli neden de dışkı yapmak için tuvalete gitmemeleri ve dışkılamayı ertelemeleridir. Çocuklar, sıklıkla kaka yapma ihtiyaçları geldiğinde oyuna ara vermemek veya ailenin birlikte bulunduğu ortamdan ayrılmamak için kakalarını tutarlar ve bu dışkılama hissinin geçmesini beklerler.

Bazı çocuklar ise daha önce dışkı yaparken zorlandıkları durumda canlarının yandığını veya rahatsız olduklarını bilerek bekletirler. Bu durumda dışkı daha da su kaybederek sertleşir ve çıkarılmaları sırasında daha çok sıkıntı yaratırlar. Eğer kabızlık tuvalet eğitimi sırasında başlarsa bunun çocuğun yaşadığı baskı ve strese tepki olarak geliştiği düşünülür.

Ayrıca kabızlığa neden olan hastalıkların varlığı da akıldan çıkarılmamalı, uzun süreli kabızlık durumunda hekime bu nedenle danışılmalıdır.

Hangi durumda kabızlıktan söz edilir?

Yaş grubu ve kullanılan besinin özellikleri günlük dışkı sayısını değiştirir. Bebekler anne sütü aldıkları dönemde günde 6–8 defa yumuşak dışkı yapabilirler. Bu durum ishal olarak algılanmamalıdır. Önemli olan bebeğin bu koşullarda büyümesini uygun ölçülerde sürdürmesidir. Ancak yine anne sütü alan bebeklerin günde bir defa veya iki günde bir defa dışkıladıklarını da biliyoruz. Bu nedenle kabızlık tanımında da dikkatli olmak gerekir. Bebeğin alışılmıştan daha sert ve/veya ağrılı ve/veya seyrek dışkılaması kabızlık olarak düşünülebilir.

Bebekler büyüdükçe tükettikleri besinler de değişkenlik göstererek artar. Genellikle günde bir veya iki günde bir dışkılamaları beklenir. Günde üç defaya kadar dışkılaması normal karşılanmalıdır. Haftada üçten daha az dışkılaması, dışkılarken zorlanması, ağrı çekmesi ve sert dışkılaması durumunda kabızlık söz konusu olur.

Eğer kabızlık iki haftadan daha uzun sürecek olursa bu durumda kronik (uzun süreli) kabızlıktan söz edilir.

Kabızlık neden tedavi edilmelidir?

Kabızlık tedavi edilmezse dışkılama gittikçe zorlaşır ve ağrılı olur. Sebep-sonuç ilişkisi içinde çocuk dışkı yapmaktan daha da çok kaçınır ve kabızlık sorunu giderek önemli bir sorun olmaya başlar. Karnın alt yarısında ağrı ve dışkılama sırasında oluşan çatlaklara bağlı ağrı/acı ve kanamalar ortaya çıkar. Kabızlığın bir başka sonucu ise, çocuğun zaman zaman dışkı kaçırmasıdır. Bu durum çocuk için daha da çok stres kaynağı olur. Kabızlık uzun süreli olduğunda bazı çocuklar altlarını da ıslatmaya başlarlar. Bu durum kalın bağırsakların son kısmında bekletilen dışkı kitlesinin mesaneye baskı yapmasından kaynaklanır. Bu nedenle bu çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu da daha sıktır. Bazen de kabızlık çocukta iştahsızlık nedeni olur. Büyümesini olumsuz etkiler.

Kabızlık nasıl tedavi edilir?

Tuvalet disiplininin geliştirilmesi önemli bir başlangıçtır. Dışkılama duygusu olsun ya da olmasın çocuk mutlaka günde iki defa aynı saatlerde tuvalete oturmalı ve en az on dakika gibi makul bir süre dışkılama için gayret etmelidir.

 Çocuklarda tuvalet eğitimi için en uygun zaman çocuktan çocuğa farklılık gösterir. İki yaşından önce söz konusu olmamalıdır. Üç yaşından sonra nörolojik olarak dışkıyı tutmayı öğrenebilecek hale gelirler. Bu durum dört yaşına kadar gecikebilir. Acele edilmesi ve baskı yapılması kabızlıkla sonuçlanabilir.

Erken yaş gruplarında eğitim kurumlarında tüm gün vakit geçiren çocuklarda kabızlık daha sık görülebilir. Bu durum, tuvaletin fizik koşullarından kaynaklanabilir. Temiz olmaması, tuvalet kâğıdının olmaması gibi nedenler çok sık olarak dile gelir.

Üzerinde durulması gereken bir diğer konu da çocuğun beslenmesidir. Tükettiği besinlerin liften zengin olması önemlidir. Sebze ve meyveler liften zengin besin gruplarıdır. Ancak çocuklar genellikle bunları sevmezler. Günde iki porsiyon meyve, üç porsiyon sebze yenilmesi ideal uygulamadır. Ancak çocuklarda bu miktarlarda sebze-meyve tüketimini sağlamak gerçekten çok zordur. Makul ölçülerde ve baskı yaratmadan tüketmeleri için gayret edilmelidir. Ayrıca normal ekmek yerine kara ekmek tercih edilmeli, çocuk bol su içmelidir. Bu önerilerin işe yaramadığı sorunun bir hekim tarafından değerlendirilmesi çok yerinde olur.

Prof.Dr.Benal Avcı Büyükgebiz