Evlenirken doğru kişiyi seçmek zor değil

EVLİLİK ÖNCESİ DÖNEM

Hedef Pramidinde ne olmalı?

Evlilikte kişilik önemli, yaşam felsefesi önemli. Evliliğe aileye önem veren bir kişilikte biriyle evlenmek ön planda olmalı. İnsanın hayatındaki hedef piramidinin en tepesinde soyut hedefler olmalı. Maddi hedeflerin ikinci, üçüncü planda olması gerekiyor. İnançlı birisinin soyut hedefi Yaratıcısının rızası ve memnuniyetidir. Hatta kariyer koçları bu hedefi şöyle verirler. Bir insanın ego ideal olarak ne olması gerekir? Hayatının sonuna geldiğinde nasıl anılmayı istiyorsun, mezar taşına ne yazılmasını istiyorsun, idealin bu olmalı derler. İyi insan mı, insanlara faydalı birisi mi, yoksa nitelikli bir dolandırıcı mı? İşte insanın yüksek idealleri budur. Bu ideallerinin olması eş için önemli olmalı.

1-    Evlilik öncesi kendini tanıma

Evlilik kararı karmaşık bir süreçtir, kişinin hem kendisini hem de evleneceği kişiyi tanımasını gerektirir. “Ben kiminle evleniyorum, onunla anlaşabilecek miyim?” şeklindeki sorulara kişinin vereceği cevaplar, önce kendini tanımasına bağlıdır. Evlenecek kişiler genelde karşı tarafın nasıl biri olduğu üzerinde durur; ancak kendisini analiz etmediği için onunla anlaşıp anlaşamayacağının cevabını sağlıklı veremezler. Dolayısıyla, evlilikte kişinin kendisini tanıması, evleneceği kişiyi tanımasından daha önemlidir.

Duygusal kalıpların tanınması

Kendini tanıma yani farkındalık, kişinin kendisiyle uyumlu olup olmadığını analiz etmesi ve kendisinin aile ortamında, meslek hayatında nasıl biri olduğunu tanımlamasıdır. Bunları yapmak ise beynindeki korku, nefret, öfke gibi duygusal kalıpların tanınmasıyla olur. Duygusal kalıpların tanınması kişinin güçlü, zayıf ve öne çıkan duygularının farkına varmasını sağlar, yani özbilinci oluşturur. Özbilinç ise kişinin doğru ya da yanlış karar vermesini yani özdenetimi belirler.
Anne karnındayken başlayan ve çocukluk döneminde beyine yazılması devam eden duygusal kalıpların tanınması kolay değildir. Çünkü kişi kendinde hep olumlu yönleri görür, zayıf yönlerini yok sayar. Bu eğilim ise insanın muhakeme hatası yapmasına sebep olur. Kişinin zayıf ve güçlü yönlerini görmesi için gerçek benlik ve hayalindeki benlik arasında benlik algısını iyi çalıştırması gerekir. İnsan hayalindeki benlikte dünyadaki her şeyin kendi etrafında döndüğünü hisseder; en iyi evliliği yapar, zengin olur, kariyerinde sürekli başarılar elde eder vs. İnsan bu benliğin etkisine fazlaca girdiği zaman yanlış kararlar alır, fazla riske girer. Benlik algısı ise kişinin kendi benliği ile hayalindeki benliği arasındaki farkı bilmesi yani özbilinç oluşumudur.

Kendimizi nasıl sorgulamalıyız?

Özbilincimizi güçlendirmek için kendimizi sorgulamada acımasız olmak, başkalarına karşı ise daha fedakâr, esnek ve hata yapma hakkı tanıyacak tarzda davranmalıyız. Tasavvuftaki nefis terbiyesi de özbilinci yani kendini tanımayı hedefler. Hatta bununla ilgili ilginç bir örnek de vardır: Hz. Ömer bir gün sırtında su tulumu taşıyor. Oğlu diyor ki ona “Baba niye kendini halk arasında küçük düşürüyorsun, sen koskoca bir halifesin.” Hz. Ömer de “Nefsim kendinde. Onu ezmeye çalışıyorum” diyor. Hz. Ömer gibi biri bile böyle bir yola başvurduğuna göre biz de nefsimizi / kendimizi terbiye konusunda acımasız olmalıyız.

 Benlik saygısı

Kendine güvenmeme, sevilmediğini düşünme duygusu insanlarımızda çok rastladığımız bir rahatsızlıktır. Kültürel özelliklerimizden dolayı çocuklar eleştiri dozunun fazla olduğu aile ortamlarında büyüyorlar. Çocuk eğitiminde bilinçsiz anne babalar çocuklar üzerinde eleştiri ile baskı oluşturuyor ve sevgilerini bir şantaj gibi kullanabiliyorlar. Bu da çocuğun, anne babasının sevgisini kaybetmemek için çelişkili duygular yaşamasına, kendini hep yetersiz, değersiz hissetmesine ve “Ben ne yaparsam yapayım kendimi beğendiremiyorum” duygusuna kapılmasına neden olur. Böyle yetişmiş kişiler, kendine güvenmez, sürekli sevilmediğini hissederler ve aşırı mükemmeliyetçi olurlar. Bu kişilerde benlik saygısını oluşturan ideal ben ve benlik algısı dengesizdir. Bir kimse kendini olduğundan daha aşağı görüyor ve kendisine güvenmiyorsa, yani benlik algısı düşükse, benlik saygısı da düşük demektir. Kişi hayalinde arzu ettiği ‘ben’i yani kişilik özelliklerini var gibi kabul ediyorsa bu defa benlik algısı yüksek olur fakat gerçek benlik algısı buna uymadığı için yapay bir güven duygusu oluşur.Bu da kendine güven duymama kadar olumsuz bir durumdur.
Bu duyguları aşmanın yolu, kişinin kendisini masaya yatırmasından yani olumlu ve olumsuz yönlerini analiz etmesinden geçer.

Farkındalık mı şans mı?

Psikologlar kendini tanıma, farkındalık ile ilgili ilginç bir araştırma yapmışlar. Şansı konu edinen araştırmada “ben şanslıyım” diyen ve “ben şanslı değilim” diyen iki gruba, içinde şifre olan bol resimli dergiler dağıtılıyor. Dergilerin belli yerinde ise “bu yazıyı gördüyseniz 250 dolar sizin” yazıyor. Burada amaç,  şanslı olan kişilerin şanslarının gerçekten tesadüfü olup olmadığını tespit etmek. Deneyde, 250 dolarlık yazıyı görenlerin daha çok “ben şanslıyım” diyenler olduğu görülüyor. Yani şanslı olanlar ayrıntıdaki fırsatı/ödülü daha çok fark etmiş. Araştırmada daha sonra şanslı gruptakilerin kişilik özellikleri araştırılıyor. Yani “Bu insanların nasıl bir kişiliği var ki karşısına çıkan fırsatı değerlendirebildi?” sorusunun cevabı aranıyor. Bu kişilerin şu dört özelliği tespit ediliyor:
1- Yeni deneyimlere açık olmak,
2- Geleceğe ve hayata olumlu ve umutla bakmak,
3- Geçmişe olumlu bakmak,
4- İçlerinden gelen sesi önemseme.

Evlilikte ideal yaş olur mu?

Evlilik için ideal yaştan daha çok, psikolojik yaş önemlidir. Yaş olarak fiziksel koşullar uygunsa; psikolojik olarak çiftlerin evliliğe hazır olup olmadıklarına bakılmalıdır. Evlenecek gençlerin ekonomik durumlarının ön plana çıkarılması ya da ailelerin “aman bir an önce başgöz edelim” gibi yaklaşımları sağlıklı sonuçlar vermeyebilir. Evliliğe hazır olup olmama konusunda gençlerin ne düşündükleri daha önemlidir. Gençler psikolojik olarak hazır olsa bile aileler bazen daha çok erkeğin işsiz olmasını problem yapıyorlar ve evliliğe engel olabiliyorlar. Ailelerin bu tutumu yanlıştır.