Çocuklarda dikkat eksikliği

Dikkat eksikliği, belirtileri çok küçük yaştan itibaren görülen yaygın bir bozukluktur. Dikkat eksikliği olan bir çocuğun günlük yaşamsal işlevleri olumsuz anlamda etkilenir. Çocuk, akademik ve sosyal alanda sorunlarla karşı karşıya gelir. Dikkat eksikliği olan çocuğun, zeka geriliği yoktur hatta zekası yüksek olan çocuklardır. En ana problem, bilginin depolanmasında, beyine konmasında hiçbir problem yokken bu bilgileri geri çağırmada sorunlar yaşarlar.

Dikkat eksikliği olan çocuk fazla unutkandır ve dikkati kısa sürede dağılır. Dersi dinlerken çabuk sıkılır, el yazısı kötüdür. Konuşulanları dinlemez görünür, ayrıntılara dikkat edemez ve çabuk unuttuğu için görevlerini iyi organize edemez

Aileler genelde bu çocukların dikkatleri dağılmadan saatlerce bilgisayar oynayıp, televizyon izleyebildiklerini ancak ders başına oturduklarında çok kısa bir süre içerisinde sıkıldıklarını söylerler. Bu çocukların ders çalışmaktan hiç hoşlanmadıkları bir gerçektir. Ödev yapmak için masa başına oturan bu çocuk 10 dakika sonra size, bugün yaptıklarından, televizyonda izlemiş olduğu bir filmden veya ilgisini çeken bir oyuncaktan bahsetmeye başlayabilir. Ayrıca çocuklarının kendilerini duymadığını ve işitsel anlamda problemlerinin olduğunu düşünürler. Aileler devamlı olarak çocuğu, görevlerini yerine getirmesi için ikaz ve teşvik etmek zorunda kalır. Dolayısıyla bu durum ailede yılgınlık ve bezginlik yaratır.

Dikkat eksikliği tek başına da görülebildiği gibi bazı durumlarda, hiperaktiviteyle birlikte görülür. Hiperaktiviteyle birlikte görülmesi ‘’Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’’ (DEHB( olarak adlandırılır.

Hiperaktivite bozukluğunun en belirgin göstergesi, çocuğun sürekli kıpır kıpır oluşu ve yerinde uzun süre oturamamasıdır. Hiperaktif bir çocuğun bitmez tükenmez bir enerjisi vardır. Sürekli enerjik olan bu çocuk, evde koltukların üstünde gezinir, o koltuktan diğer koltuğa atlar. Aynı zamanda aşırı konuşkandır ve başkalarının sözünü kesmekten çekinmez.

Ailelerin unutmaması gereken, onları rahatsız eden şeylerin çocuk tarafından istenerek yapılmadığıdır. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan bir çocukla yaşamanın zorluklarıyla başedebilmek için çocuğun durumunu kabul etmek önemlidir. Bu çocukların akranlarına kıyasla daha fazla kontrol ve disipline ihtiyaçları vardır. Ders çalıştıkları ortamın dağınık olması ve gereğinden fazla şeylerin bulunması normalde dikkat sorunu olan çocuğun dikkatini toparlamasına engel olacaktır. Ders çalışırken 20-30 dakikalık aralar verirseniz hem çocuğun gereksinimini gidermiş olur hem de onunla didişmeye gerek kalmadan otoritenizi korumuş olursunuz.

Çocuğun dikkat süresini uzatacak bulmaca, resim eşleme vb faaliyetleri birlikte yaparak daha verimli olmasını sağlayabilirsiniz.

Kurallara uymakta zorlandıkları için bu çocukları kontrol etmek kolay değildir. Ama net, tutarlı ve uygulanabilir kurallara ihtiyaç duyarlar. Çocuğun yatma, yemek ve ders çalışma saatlerinin belirli ve düzenli olması gerekir.

Hiperaktiviteleri fazla olan bu çocukları sportif aktivitelere yönlendirerek enerjisini boşaltacak sağlıklı ortamlar oluşturmalıdır.

Yorgun olduklarında hiperaktiviteleri daha da arttığından fiziksel ceza vermemeye özen göstermelidir.

DEHB hakkında ailelerinin bilmesi gereken hususlar :

-Yanlış ebeveyn tutumuyla alakalı değildir.

-İşitsel algılarında herhangi bir problem yoktur.

-Amaç aileyi üzmek veya inatlaşmak değildir.

-Çocuklarında olan bu sorunu onları yargılamadan kabullenmeleri gerekir.

-Tedavide işbirliği içinde olmaları çok önemlidir.

-Anne-babanın yetkili kişiler tarafından eğitim almaları gerekir.

-Çocukların tedavisini yarıda bırakmamak sonuna kadar sabır gösterip tamamlamaları gerekir.

Hiperaktif çocuklar okulda hem öğretmenleri hem de arkadaşlarıyla büyük problemler yaşar. Sınıfta ders dinlerken 10-15 dakika içerisinde dikkati kolayca dağılabilir, dışarıdan gelen seslere kulak kabartabilirler. Öğretmen onu yetersiz bulduğu ve sınıfa ayak uyduramadığı için en arka sıraya oturtabilir. Bu çocuklar arkadaşlarıyla oyun oynarken de uyum sorunu yaşar ve arkadaşları tarafından dışlanırlar. Aile, öğretmen ve arkadaşlarının şikayetleri, onlarca beğenilmemesi, tembel bir çocuk olarak adledilmesi onun özgüvenini ciddi anlamda zedeler ve kendine olan güvenini zamanla kaybetmeye başlar.

Aşırı hareketliliğin ve dikkat dağınıklığının en belirgin olduğu ortam sınıftır. Bu nedenle, öğretmenler tedavinin önemli bir öğesidir ve onların işbirliği olmadan başarıya ulaşmak güçtür

Başarısız oldukları alanlara karşın, bu çocukların başarılı oldukları alanlar vardır. Öğretmen bunları bulup, çocuğa gösterebilmelidir.

Çocuk, öğretmene ne kadar yakın mesafede olursa o kadar iyidir, ders içerisinde öğretmenle sürekli bir diyalog içerisinde olmalıdır.

 Ön sıralarda oturtup, hareketlerini kontrolüne yardımcı olmak gerekir.

Çocuğun özürünü göz önünde bulundurmak, ama yapabileceğinin en iyisini istemek gerekir. Teneffüslere onların diğer çocuklardan daha çok ihtiyacı vardır.

Dikkatsizlikleri ve el becerilerindeki sakarlıkları yüzünden arkadaşları arasında gülünç duruma düşebilirler. Öğretmen bunlardan dolayı ortaya çıkabilecek ilişki bozukluklarını ve örselenmelerini çözümleyebilmelidir.

Çocuğun güçlü yanlarını vurgulamalı ve olumlu davranışlarını desteklemelidir.

Bu çocuklara sınıf içerisinde görevler vermeli, aktif olarak derse katılımını sağlamalıdır.

Hiperaktif çocuklar dinlediklerini daha iyi öğrenirler ve sözel anlatımda daha başarılı olurlar. Başarılarını ölçmek için sözlü sınav şansı verilmelidir. Bu çocuklarla uğraşmak ek çaba gerektirir, ama bu çocukları kazanmak, onları mutlu ve başarılı görmek tüm çabalara değecektir.

DEHB tedavisi nasıl olmaktadır ?

DEHB tedavi edilmediğinde erişkinlikte de devam edeceği bilinmelidir. Erken teşhis bu açıdan çok önemlidir. Her dikkat eksikliği tedavisinde ilaç kullanımı gerekmez. Bozukluğun şiddetine göre ilaç alınıp alınmayacağına karar verilir. DEHB tedavisinde davranışçı terapilerin de oldukça yararı olmaktadır. Bu bağlamda ailelerin, çocuk psikologu ve psikiyatristinden destek almaları çocukların geleceği için büyük bir önem teşkil etmektedir. İlaçlar ve dikkat artırıcı çalışmaların yanı sıra çocuğu destekleyici terapi gerekir. İlaç kullanmanın amacı çocuğun dikkatini ve algılamasını artırarak, sınıf içindeki davranışlarında ve akademik başarısında düzelme sağlamaktır. Ek ruhsal sorunların tedavisi gerekir. Devamlı eleştirilmek çocukların kendilerini beceriksiz, işe yaramaz görmelerine neden olur. Psikoterapi, çocuğun güçlüklerle başa çıkmasına ve öğrenmeye istekli olmasına destek olur. Ayrıca ilaç tedavisi, boş zaman etkinliklerine uyum, insanlar arası ilişkide düzelme konusunda da olumlu etkilere sahiptir. İlaç tedavisine doktor tarafından karar verilir ve doz ayarlaması çocuğa göre yapılır. İlaçların bilinen yan etkileri bazı çocuklarda tikler oluşması, iştah azalması ve veriliş saatine bağlı uykusuzluktur. İlaç kesilince yan etkileri de geçer. Çocukluk döneminde kullanılan, antibiyotik, ateş düşürücü gibi ilaçların bir çoğundan daha güvenlidir. Ömür boyu süren bir tedavi değildir. Bozukluğun ağırlığına ve tedaviden yararlanma oranına göre süre belirlenir. İlaçlar sadece ''okul zamanı'' ilaçları değildir.