İnternette binlerce şirket sizi takip ediyor

CNN International'da yayımlanan bir makaleye göre; Cambridge Analytica skandalı sonrasında, haber makaleleri ve yorumcular Facebook'un hakkımızda ne bildiğine odaklandı. Birçok şey ortaya çıkıyor. Facebook, mesajlarımızdaki verileri, beğenilerimizi, fotoğraflarımızı, yazmadan yazdığımız ve çevrimdışıyken bile yaptığımız şeyleri topluyor. Ve politik görüşlerimiz, ilişkilerimiz, bağımlılık durumu ve diğer kişilik özellikleri gibi birçok sonuç çıkarabiliyor. (Cambridge Analytica'nın geliştirdiği kişilik testini saymadık bile.) Fakat Facebook gibi bu alanda çıkarları için bizi gözetleyen ve manipüle eden binlerce şirket var. Harvard Business School'dan profesör Shoshana Zuboff buna “gözetim kapitalizmi” diyor. Ve tüm endüstri için Facebook'un ortaya çıkardığından çok daha ürkütücü bir durum var.

VERİ BORSASI!

Amerika Birleşik Devletleri'nde kişisel veri ticareti yapan 2 bin 500 ile 4bin arasında veri brokerı (aracı) var. Geçen yıl hacker'ların, Equifax (kredi derecelendirme kuruluşu) firmasından, Sosyal Güvenlik numaraları, doğum tarihleri, adresler ve ehliyet numaraları dahil olmak üzere 150 milyon kişiye ait kişisel bilgiyi ele geçirdiği haberlerde yer aldı. Bu bilgilerin toplanması için kesinlikle izin de verilmedi ama… Equifax, belki hiç duymadığınız binlerce kişisel veri ticareti yapan şirketten biri. Gözetim kapitalizmi bunu bir adım daha ileriye taşıyor. Facebook ve Google gibi şirketler verileriniz karşılığında size ücretsiz hizmetler sunuyor. Google'ın gözetimi haberlerde yok, ama korkutucu derecede içli dışlıyız. Arama motorlarımıza asla yalan söylemeyiz. İlgi ve meraklarımız, umutlarımız ve korkularımız, arzularımız ve eğilimlerimiz toplanır. Google'ın reklam ağı ile ziyaret ettiğimiz web siteleri, Gmail hesaplarımız, Google Haritalar üzerinden hareketlerimiz ve akıllı telefonlarımızdan toplanabilecek her şey web sitelerine ekleniyor.

TELEFON MUHTEMELEN İCAT EDİLEN EN GİZLİ GÖZETİM CİHAZI

Bu telefon muhtemelen icat edilen en gizli gözetim cihazı. Yerimizi sürekli izler, böylece nerede yaşadığımızı, nerede çalıştığımızı ve zamanımızı nerede geçirdiğimizi bilir. Bir gün içinde kontrol ettiğimiz ilk ve son şeyin ne olduğunu, ne zaman uyanacağımızı ve ne zaman uyuyacağımızı biliyor. Hepimizin bir tane var, öyle ki kiminle birlikte uyuduğumuzu biliyor. Akıllı telefon üreticiniz ve konum verilerini toplamanıza izin veren herhangi bir uygulama hakkınızda çok daha fazla şey biliyor.

AMAÇ PSİKOLOJİK MANİPÜLASYON YAPMAK

Gözetim kapitalizmi, internetin çoğunu yönlendiriyor. “Ücretsiz” hizmetlerin bir çoğunun ve ücretli olanların ise çoğunun arkasında gözetim kapitalizmi var. Amacı, bir şey satın almak veya bir adaya oy vermek gibi bir şey yapma konusunda sizi ikna etmek için kişiselleştirilmiş reklam biçiminde psikolojik manipülasyon yapmak. Ve Cambridge Analytica'nın uyguladığı bireyselleştirilmiş profil güdümlü manipülasyon, gerçekte, her şirketin sonunda yapmak istediği şey. Bu yüzden tüm kişisel bilgileriniz toplanır ve bu yüzden bu kadar değerlidir. Bunu anlayabilen şirketler size karşı kullanabilir. Kişisel bilgilerimizi paylaştığımız birçok internet sitesi bu bilgileri nasıl kullandıkları yönünden değerlendirildi ve ortaya “Naughty List” (Edepsizlik Listesi) denilen bir liste çıktı.

ÇOĞUNLUKLA BU BİLGİLERE ULAŞMADA CAHİL KALMAYA DEVAM EDİYORUZ

Gözetleme kapitalizmi giderek artan bilgisayarlaşmış toplumumuza derinden girmiş durumda ve eğer onun kapsamı ortaya çıkarsa, sınırlar ve düzenlemeler için geniş talepler olacaktır. Ancak bu sektör büyük ölçüde gizli bir şekilde faaliyet gösterdiğinden, yalnızca bir veri ihlali veya araştırma raporundan sonra ortaya çıkmış olsa da, çoğunlukla bu bilgilere ulaşmada cahil kalmaya devam ediyoruz.

AVRUPA BİRLİĞİ VERİ GÜVENLİĞİ İÇİN DÜZENLEME YAPIYOR

Bu durum yakında değişebilir. 2016 yılında Avrupa Birliği kısa adı GDPR (General Data Protection Regulation) olan Genel Veri Koruma Yönetmeliğini onayladı. Yasanın ayrıntıları burada açıklamak için çok karmaşık, ancak özetle, AB vatandaşlarının kişisel verilerinin yalnızca “özel, açık ve meşru amaçlar” için toplanıp saklanabileceği ve yalnızca kişinin rızasıyla verilebileceği yönetmeliğin temelini oluşturuyor. Kullanıcı onayı “şartlar ve koşullar” altında gizlenerek kullanılamaz, kullanıcı ayrıca seçmedikçe kabul edilmiş sayılmaz. Bu yasa Mayıs ayında yürürlüğe girecek ve küresel şirketler destek olmaya zorlanacak.