Bebek Gelişimi İçin Ninnilerin Önemi

Hangimiz ninni ile büyümedik ki?  “Dandini dandini dastana, danalar girmiş bostana. Eeee eeee eeee eee!” Bunu okuduğunuzda sözlerin hepinize tanıdık geldiğine ve benzer bir ezgi ile zihninizde canlandığına eminiz.

Türkiye’nin hangi köşesinde olursak olalım, bu sözler tanıdık, bu ezgi bilindik. Sadece bu değil, birçok ninni çocukluğumuzu hatırlatıp bizi geçmişe götürür

Sadece bizi değil çocuğumuzu da bizimle birlikte götürerek ona eskiye dair yaşantıların, toplumumuza ait alışkanlıkların ve yaşam şeklinin aktarılmasına da yardımcı olur.

Ninni Nedir?

Anadolu kültürünün en önemli sözlü anlatımlarından biri de ninnidir. Esasen anonim halk şiiri çeşitlerinden biridir. Diğer şiir türlerinden farklı olarak sade bir dille ve ezgili olarak söylenir.

Biçim yönünden oldukça özgür bir türdür. Ezgisi söyleyenin isteğine bağlı olarak değişir ve her gün aynı ritimde olmayıp ruh durumuna göre değişiklik gösterebilir. Klasik bir şiir kalıbından oluşabildiği gibi, dörtlüklerden ve belli aralıklarla tekrar edilen nakaratlardan da oluşur.

Hatta bazen edebiyatın tüm kural ve kalıplarını yıkarak manzum bir yazının dışına çıkıp, söyleyenin duygularını en sade şekilde aktarabilir.

Ninni, anne ve babanın duygularını bebeğe aktarmaya yarayan en doğal iletişim araçlardan biridir.

Üstelik sadece söyleyenin o anki düşünce ve duygularını aktarmanın ötesinde, bir toplumun en önemli kültür miraslarındandır. Bir toplumun kültürünü yansıtarak nesilden nesile aktarılmasını sağlar.

Geçmişten Günümüze Ninnilerin Tarihi

Ait oldukları ülke ve coğrafyanın yaşam şeklinden toplum yapısına, yeme-içme kültüründen giyim alışkanlıklarına kadar birçok özelliğini aktarma işlevine sahip olan ninnilerin tarihi çok eskilere dayanmaktadır.

Türk tarihinde konu ile ilgili bilgi içeren ilk yazılı kaynak Kaşgarlı Mahmut’un Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eseridir. Bu eserde ninnilerden, kadınların bebeklerini uyutmak için söyledikleri ezgiler olarak bahsedilmiştir.

Çok eski yıllardan günümüze kadar ninniler her çağda anne ve bebekleri arasındaki en güçlü iletişim aracı olmuştur. Anneler anneanne, babaanne, dede, amca gibi akrabaların da dahil olduğu büyük ailelerin içerisinde yemek, temizlik gibi rutin ev işlerine yetişmeye çalışmaktan çocuklarına yeteri kadar zaman ayıramazdı.

Gün içerisinde bebeğine hasret kalan anne, ancak akşam yavrusunu uyuturken ona sevgisini anlatmak ve duygularını açmak için fırsat bulurdu. Sakinleştirici ezgileriyle ninniler söyleyerek onunla iletişim kurardı.

Yeni nesil ebeveynler çekirdek aile yapısı içerisinde yer almaktadırlar. Bu durumda anne ve babaların bebeklerine daha çok zaman ayırması beklense de artık çoğu annenin çalışıyor olması küçük bir aile içerisinde yaşamayı avantaja dönüştürememiştir.

İşten eve yorgun dönen ebeveynler, akşam yemeğinden sonra bebekleri ile oyunlar oynayıp etkinlikler yaparlar. Ancak uyku zamanı, çevresel uyaranlardan uzak ve bir tek birbirleriyle etkileşim halinde oldukları en özel anlardan biridir.

Ebeveynler bu zamanı en etkili şekilde değerlendirmek için bebeklerine sadece ona olan sevgilerini anlatmakla kalmayıp renkler, sayılar, hayvan sesleri hatta İngilizce kelimeleri öğretmek gibi birçok beceriyi kazandıracak ninniler söyler.

Toplumumuzda Ninnilerin Gelenek ve Kültür Aktarımındaki Rolü

Eski zamanlardan beri yetişkinler bebekleriyle iletişim kurabilmek için ninnileri kullanmışlardır. Bu iletişim o kadar güçlüdür ki, bebekle duygusal bir bağ kurmak ve ona bilişsel beceriler kazandırmanın yanı sıra söylendiği çağın kültürel ve sosyal izlerini de taşımaktadır.

Bu nedenle önemi sadece aile ilişkileri ve bebek gelişimiyle sınırlı değil; tarih ve coğrafya gibi alanlarda da miniklere aktarımlarda bulunur.

Bazı örnekleri inceleyecek olursak;

Aşağıdaki örnekte dini inanış hakkında bilgi veriyor ve toplumda nazara inanışın var olduğu anlaşılıyor;

Tarla yolu taşlıdır

Yavrum hilal kaşlıdır

Hu hu bir Allah

Sen uykular ve Allah

Oğlum uyusun inşallah

Herkes desin maşallah

Aşağıdaki örnekten, ait olduğu dönemde ve ait olduğu bölgede tarım ve hayvancılık yapıldığı anlaşılıyor. Bölgenin dağlık, tarım ve hayvancılığa uygun olduğu belli oluyor. Dizelerden o dönem oynanan oyunların neler olduğu hakkında bilgi edinebiliyoruz;

Ninni yavrum ninni e, e, e,

Uyutayım büyüteyim e, e, e,

Anasına su taşısın e, e, e,

Babasına odun kessin e, e, e,

Tarlalara gitsin e, e, e,

Hayvanları yetsin e, e, e,

Büyüsün çalışsın e, e, e,

Dağlara taşlara gitsin e, e, e,

Gelincilik oynasın e, e, e,

Çelik çomak oynasın e, e, e,

Ninni yavrum ninni e, e, e,

Bebeklerin Çok Yönlü Gelişiminde Ninnilerin Önemi

Bebeklerin gelişim sürecinde ninniler, onları uyutmaya yarayan bir araçtan çok daha fazlasıdır. Bebeklerin uyku düzeninde bir rutin oluşturmaya yardım etmenin yanında, özellikle 0’dan 6 yaşa kadar olan çocukların gelişimi üzerinde ninnilerin önemi yadsınamaz.

İşte bebeklerin gelişimi üzerinde ninnilerin etkileri;

Dil Gelişimi

Minikler ilk kelimeleri yumuşak ezgiler eşliğinde annelerinin ninnileri ile duyar ve öğrenirler. Bir süre sonra sözlere ve melodiye aşina olacak ve eşlik ederek ilk şarkılarını söyleyeceklerdir.

Ezgiler, bebeklere konuşmaları için pratik yapma olanağı sağlar ve kelimeleri telaffuz etmeleri için onları cesaretlendirir.

Bilişsel Gelişim

Kimi zaman dörtlüklerin içeriği; hayvan isimleri, hayvan sesleri, rakamlar, renkler, mevsimler ve daha birçok kavram ile ilgili bilgi içermektedir.

Miniklerin bu kavramları düzenli aralıklarla dinlemeleri öğrenmelerine ve bilişsel anlamda gelişim göstermelerine katkı sağlar.

Sosyal ve Duygusal Gelişim

Uyku bastırdığında, günün yorgunluğu miniklerin bedenine iyice ağırlık yapar. Bunun üzerine duygulu nameler eşliğinde sevgi sözcükleri içeren dizeleri duyan bebekler, sevildiğini ve kabul gördüğünü hissederek kendisini güvenle uykuya bırakır.

Bu rutin zamanla ebeveynler ile çocuk arasındaki iletişimi güçlendirecek, İleride mutlu ve başarılı bireyler olmalarına, iyi bir aile kurmalarına sağlam bir zemin oluşturacaktır.

Arkadaşlık ilişkilerinde uyumlu davranışlar sergilemelerine katkı sağlamak da ninnilerin önemi arasında yer almaktadır.

Öz Bakım Becerilerinin Kazanılması

Dörtlüklerin hepsi önceden öğrenilmiş ve bilindik eserler olmak zorunda değildir. Bu esneklik belli dönemlerde birtakım becerilerin kazandırılmasında anneye yardımcı olmaktadır. 

Bir ninni ile bebeğinize diş fırçalamanın önemini, kendi yemeğini kendisinin yiyebileceğini, tuvaletten sonra ellerini yıkaması gerektiğini anlatabilirsiniz.

Çocuğa küçük yaşlardan itibaren topum değerleri, ahlak kuralları, iyi ve doğru davranışlar empoze edilmek istenir.  Ancak bunu yapmak için onu bir yetişkin gibi karşınıza alıp doğrudan bazı bilgileri vermeye çalışmanız bebeğinizi korkutabilir.

Dikkat! 4000 yıl önce var olan, 4000 yıl sonra da olacak olan bu duygulu ezgilerin hem sizin hem bebeğinizin ruhuna dokunarak, onu korkutmadan iletişiminizi güçlendirecek en güçlü araç olduğunu sakın aklınızdan çıkarmayın.

Ninni gibi güçlü bir iletişim aracını sadece yavrunuzu uyutmak için değil, onun çok yönlü gelişimini desteklemek için de kullanın.