Çocuklarda başgösteren ve bazen korkulu bir rüyaya dönüşen kabızlığın nedenleri


  Çocuklarda
kabızlığın sebepleri nelerdir?

Çocuklarda kabızlığın en önemli nedeni yeterli sıvı ve lifli
besin tüketmemeleridir. Diğer bir önemli neden de dışkı yapmak için tuvalete
gitmemeleri ve dışkılamayı ertelemeleridir. Çocuklar, sıklıkla kaka yapma
ihtiyaçları geldiğinde oyuna ara vermemek veya ailenin birlikte bulunduğu
ortamdan ayrılmamak için kakalarını tutarlar ve bu dışkılama hissinin geçmesini
beklerler.

Bazı çocuklar ise daha önce dışkı yaparken zorlandıkları
durumda canlarının yandığını veya rahatsız olduklarını bilerek bekletirler. Bu
durumda dışkı daha da su kaybederek sertleşir ve çıkarılmaları sırasında daha
çok sıkıntı yaratırlar. Eğer kabızlık tuvalet eğitimi sırasında başlarsa bunun
çocuğun yaşadığı baskı ve strese tepki olarak geliştiği düşünülür.

Ayrıca kabızlığa neden olan hastalıkların varlığı da akıldan
çıkarılmamalı, uzun süreli kabızlık durumunda hekime bu nedenle danışılmalıdır.

Hangi
durumda kabızlıktan söz edilir?

Yaş grubu ve kullanılan besinin özellikleri günlük dışkı
sayısını değiştirir. Bebekler anne sütü aldıkları dönemde günde 6–8 defa yumuşak
dışkı yapabilirler. Bu durum ishal olarak algılanmamalıdır. Önemli olan bebeğin
bu koşullarda büyümesini uygun ölçülerde sürdürmesidir. Ancak yine anne sütü
alan bebeklerin günde bir defa veya iki günde bir defa dışkıladıklarını da
biliyoruz. Bu nedenle kabızlık tanımında da dikkatli olmak gerekir. Bebeğin
alışılmıştan daha sert ve/veya ağrılı ve/veya seyrek dışkılaması kabızlık
olarak düşünülebilir.

Bebekler büyüdükçe tükettikleri besinler de değişkenlik
göstererek artar. Genellikle günde bir veya iki günde bir dışkılamaları
beklenir. Günde üç defaya kadar dışkılaması normal karşılanmalıdır. Haftada
üçten daha az dışkılaması, dışkılarken zorlanması, ağrı çekmesi ve sert
dışkılaması durumunda kabızlık söz konusu olur.

Eğer kabızlık iki haftadan daha uzun sürecek olursa bu
durumda kronik (uzun süreli) kabızlıktan söz edilir.

Kabızlık
neden tedavi edilmelidir?

Kabızlık tedavi edilmezse dışkılama gittikçe zorlaşır ve
ağrılı olur. Sebep-sonuç ilişkisi içinde çocuk dışkı yapmaktan daha da çok
kaçınır ve kabızlık sorunu giderek önemli bir sorun olmaya başlar. Karnın alt
yarısında ağrı ve dışkılama sırasında oluşan çatlaklara bağlı ağrı/acı ve
kanamalar ortaya çıkar. Kabızlığın bir başka sonucu ise, çocuğun zaman zaman dışkı
kaçırmasıdır. Bu durum çocuk için daha da çok stres kaynağı olur. Kabızlık uzun
süreli olduğunda bazı çocuklar altlarını da ıslatmaya başlarlar. Bu durum kalın
bağırsakların son kısmında bekletilen dışkı kitlesinin mesaneye baskı
yapmasından kaynaklanır. Bu nedenle bu çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu da
daha sıktır. Bazen de kabızlık çocukta iştahsızlık nedeni olur. Büyümesini
olumsuz etkiler.

Kabızlık
nasıl tedavi edilir?

Tuvalet disiplininin geliştirilmesi önemli bir başlangıçtır.
Dışkılama duygusu olsun ya da olmasın çocuk mutlaka günde iki defa aynı
saatlerde tuvalete oturmalı ve en az on dakika gibi makul bir süre dışkılama
için gayret etmelidir.

 Çocuklarda tuvalet eğitimi için en uygun zaman çocuktan
çocuğa farklılık gösterir. İki yaşından önce söz konusu olmamalıdır. Üç
yaşından sonra nörolojik olarak dışkıyı tutmayı öğrenebilecek hale gelirler. Bu
durum dört yaşına kadar gecikebilir. Acele edilmesi ve baskı yapılması
kabızlıkla sonuçlanabilir.

Erken yaş gruplarında eğitim kurumlarında tüm gün vakit
geçiren çocuklarda kabızlık daha sık görülebilir. Bu durum, tuvaletin fizik
koşullarından kaynaklanabilir. Temiz olmaması, tuvalet kâğıdının olmaması gibi
nedenler çok sık olarak dile gelir.

Üzerinde durulması gereken bir diğer konu da çocuğun beslenmesidir.
Tükettiği besinlerin liften zengin olması önemlidir. Sebze ve meyveler liften
zengin besin gruplarıdır. Ancak çocuklar genellikle bunları sevmezler. Günde
iki porsiyon meyve, üç porsiyon sebze yenilmesi ideal uygulamadır. Ancak
çocuklarda bu miktarlarda sebze-meyve tüketimini sağlamak gerçekten çok zordur.
Makul ölçülerde ve baskı yaratmadan tüketmeleri için gayret edilmelidir. Ayrıca
normal ekmek yerine kara ekmek tercih edilmeli, çocuk bol su içmelidir. Bu
önerilerin işe yaramadığı sorunun bir hekim tarafından değerlendirilmesi çok
yerinde olur.

Prof.Dr.Benal Avcı Büyükgebiz