Bebekleri nasıl ve ne kadar sallamak doğru


  Bir haftalık bebekler günün yaklaşık yüzde 80'ini kısa
aralıklarla uyuyarak geçirirler. Bir aylık olduklarında, uyku zamanları günde 3
ila 4 kestirmeye ve 5-6 saatlik kesintisiz bir gece uykusuna dönüşerek gittikçe
azalır.

Bebeklerin geceleri uykudan uyanmaları annelerin en çok
zorlandıkları hususlardan biridir. Günümüzde uzmanlar 'bebek ağladığında
karnının tok, altının kuru olduğundan ve sancısının olmadığından eminseniz, çok tedirgin olmanıza gerek yok diyorlar.

Annelerin çocuklarını kitaplara bakarak büyütmeye
çalıştıkları 20. yüzyılın son çeyreğinden önce doğan bebekler annelerinin
kucaklarında, ayaklarında veya bir beşikte sallanıp uyutularak büyüdüler.

Bebeklerin sallanarak uyutulmalarına, bilim adamları
'vestibular uyan' adını veriyorlar. Gerçi anneler binlerce yıldır Bebeklerini
sallıyorlar ama konu araştırmacıların daha yeni ilgisini çekiyor. Anneler
sallamanın bebeği sakinleştirdiğinden ve uyuttuğundan eminler ancak uzmanlar
bunun ayrıca bebeğin gelişimine de çok faydalı olduğu hususunda dikkati
çekiyorlar.

İç kulak, işitme ve denge organlarını içeren iki bölümden
oluşur, işitmede hiçbir rol oynamayan ikinci bölüm yalnızca dengeyle ilgilidir.
İçi sıvı dolu yarım daire biçiminde üç kanaldan oluşan bu bölüme 'vestibular
labirent' denilir.

Buradaki hücreler, başın en küçük hareketi ile çalkalanan
iç-kulak sıvısının çırpıntılarıyla uyarılarak başın açısal hareketini anında
beyne iletirler. Görme duyusunun da yardımıyla dengenin sağlanmasına yardımcı
olurlar. Çok hızla dönüp aniden durduğumuz zaman, iç kulak kanallarındaki sıvı
hala dönmekte olduğundan baş dönmesi denilen durum meydana gelir.

Vücut sallanırken gözler sabit bir noktaya baktığında
onlardan beyine hareket olmadığı sinyali gider. Bu iki sinyal arasındaki fark,
araba tutmasında olduğu gibi bir çeşit baş dönmesi yaratır ve uyku getirir.
Uykunun gelmesi vücut ihtiyacı olarak değil tamamen beyinde oluşur. Devamlı
hareket halinde olan, başka şeyle meşgul olan bebeğin sallanarak uyutulması
zordur.

Araştırmalar iç kulak vestibular sistemi düzenli olarak
uyarılan Bebeklerin daha hızlı geliştiklerini, daha erken oturup, ayakta
durabildiklerini gösterdiler. Salıncakta, kucakta veya ayakta sallanan
bebeklerdeki reflekslerin uyarı almayan bebeklerden daha hızlı gelişmeleri
araştırmacıları bir başka yöne, önemli bir çocuk sorununa yöneltti.

Hiperaktif denilen aşırı hareketli, sürekli hayal gören
ve yeteneklerini geliştiremeyen çocukların vestibular sistemlerinde bazı
bozukluklara rastlandı. Yapılan çalışmalar, mongoloid olan veya beyin felci
geçirmiş olan çocukların vestibular uyarı ile daha iyi gelişebildiklerini
gösterdiler.

Araştırmacıların daha yeni farkına vardıkları Bebekleri
sallayarak büyütmenin faydalarını anneler insanlığın ilk günlerinden itibaren
annelik içgüdüleri ile hissetmişlerdi. Tabii burada bebeğin annesinin kucağında
sallanırken, onun sesi ve kokusu ile duyduğu mutluluğun etkisini de unutmamak
gerekir.

 

Bebeği uyuturken hızlı sallamak zararlı

Bebeği sallayarak uyutmak Türk kültürünün değişmez
parçası. Hemen hemen tüm anneler, bebeğini ayağında ya da beşikte sallayarak
uyutuyor.

Oldukça masum görünen bu yöntem, dikkat edilmediğinde
bebeğin henüz yeni gelişen beyninde ciddi hasarlara sebep olabiliyor. Uzun süre
ve hızla sallanan bebeklerde ileri yaşlarda körlük ve felç riskinin arttığı
belirtiliyor. Uzmanların bu konuda uyarısı şöyle: Bebeği sallayarak uyutmaya
alıştırmayın, ağladığında bırakın kendi kendine sussun. Eğer kendi başına
uyumuyorsa çok hafif ve kısa süreli sallayın. 2001 yılında İskoçya’da Çocuk
Nöroloğu Dr. Robert Minns tarafından yapılan bir araştırmada hızla sallanan
Bebeklerin ileri yaşlarda kör ve felç olma riski taşıdıkları ortaya
çıkarılmıştı.

Acıbadem Bursa Hastanesi Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr.
Bülent Öztürk, bebek sallama yöntemiyle ilgili uyarılarda bulunuyor. Beşikte,
ayakta ya da başka araçlarla yapılan sallamanın şiddetine çok dikkat edilmesini
isteyen Öztürk, Anneler ve babalar özellikle geceleri uyku sersemliğiyle
Bebekleri hemen uyusun diye aşırı şekilde sallıyor. Her gece bu şekilde
sallanan Bebeklerin beyninde zamanla sarsıntılar meydana gelebiliyor. diyor.
Şiddetli sallamalarda iç kulak sıvısının çevresindeki dokulara hızla çarptığını
ve bebekte sersemlik haline sebep olduğunu vurgulayarak, uzun vadede bu durumun
beyne zarar verebileceğini aktarıyor.

Bebekleri uyutmak için binlerce yıldır kullanılan sallama
yöntemi aslında beynin uyarılması esasına dayanıyor. Sallama sırasında iç
kulakta dengeyi sağlayan vestibular labirentinden ve sabit noktaya bakan
gözlerden beyne iki farklı sinyal gidiyor. Bu sinyaller arasındaki fark, baş
dönmesi ve sersemlik hissi doğurarak uyku getiriyor. Çocuk Hastalıkları Uzmanı
Bülent Öztürk, sallanan bebeğin ihtiyaç duyduğundan ya da yorulduğundan değil,
beyni uyarıldığı için uykuya daldığını kaydediyor. Sallanırken başka şeylerle
ilgilenen ve bakışlarını sürekli hareket ettiren bebeklerde beyin uyarımının
gerçekleşmediğini, bu nedenle de uyumadıklarını bildiriyor.

Doktor Bülent Öztürk, ailelere Bebeklerini uyutmak için
sallamaya alıştırmamaları tavsiyesinde bulunuyor. Öztürk, çok ağlayan ya da
sallamaya alışan Bebeklerin ise hafifçe ve kısa süreyle sallanabileceğini,
bunun bebeğe herhangi bir zararı olmayacağını aktarıyor.