“Hazan mevsimi”nde depresyona neden olan etkenler ve çözüm yolları


  Yazın bitmesi ile gün
aydınlığının azalmaya başlaması ve geceye doğru dönüş, depresyonu tetikliyor.
Karanlık nedeniyle beyindeki melatonin hormonunun artışı ve aynı zamanda azalan
güneş nedeniyle serotonin hormonundaki düşmeler başlıca nedenlerden. Peki her
iç sıkıntısı sonbahar depresyonuna işaret olur mu, yoksa etrafta fazlaca
rastlandığından etkisi altında kalıp, kendimizi zorla depresyona mı sokuyoruz

Psikiyatrist/Psikoterapist
Yrd.Doç.Dr. Rıdvan Üney, bu konuda bizleri aydınlatıyor.

Nişantaşı Psikiyatri
Merkezinden Psikiyatrist/Psikoterapist Yrd.Doç.Dr. Rıdvan Üney, “İç dünyamızda
bazen dış dünyaya uyar ve tıpkı onun gibi bu hüzün mevsiminin etkilerini yaşar.
Sonbaharın gelişiyle birlikte birçok kişide hüzün artar ve enerji kaybı olur.
Bazen insan yataktan bile kalkmak istemez. Yaşamla mücadele gücü azalır” dedi.

Sonbahar depresyonun ilk
belirtisinin, çoğunlukla uyku bozuklukları olduğunu belirten Üney, “Kişi sık
uyanır, uykuya dalamaz, erkenden uyanır ya da yataktan kalkmak istemez. İştahta
artma ya da azalma olabilir. İsteksizlik, yaşamdan zevk alamama, canlılıkta ve
enerjide azalma, sinirlilik olabilir. Unutkanlık, konsantrasyon sorunları,
karar vermede zorluk görülür. Huzursuzluk, umutsuzluk, iç sıkıntısı, ağlamalar,
suçluluk düşünceleri bazen intihar düşünceleri bile görülür. Bu belirtiler 2
haftadan uzun sürer. Aileyle, arkadaşlarıyla ilişkileri bozulur. İşte, okulda
sorunlar yaşamaya başlar” diye konuştu.

Kadınlarda sonbahar
depresyonunun daha sık görüldüğünü kaydeden Üney, “Ev ve işte temponun artışı,
birkaç sorumluluğu aynı anda yüklenme kadınlar için önemli bir risk faktörüdür.
Aynı zamanda çocuğun okula/yuvaya başlaması ve bunun sonucu olası problemler
etkili olur. Gene ergenler için de bu dönem risklidir. Yazın daha az sorumluluk
alan ergenler, okulların açılmasıyla birlikte sorumlulukları artar. Çoğu zaman
hiçbir neden yokken bile kendisini huzursuz ve güvensiz hisseden ergenler
disiplinli bir okul yaşantısına uyum göstermekte zorlanabilirler. Bu da
depresyona eğilimlerini artırır. Bunların dışında daha önce depresyon geçirmiş
kişiler için de sonbahar dönemi yeni bir depresyona neden olabilir. Sonbaharda
depresyona eğilimi artar. Gündüzler kısalırken geceler uzamaya başlar. Bu da
günışığından daha az faydalanmamıza neden olur. Gün ışığı depresyona karşı
koruyucudur. Tatiller bitmiştir ve yoğun çalışma ve okul dönemi başlamıştır. Bu
yeni duruma uyum sağlamak kolay değildir. Bunun yanı sıra direncimizin bu
dönemde düşmesinden dolayı; hem tıbbi hem de psikolojik rahatsızlıklar için çok
uygun bir zemin oluşur. Ayrıca iş hayatında tempo artar. Ulaşım problemlerinde
artış, kapalı alanlarda daha fazla zaman geçirme zorunluluğu gibi etkenlerde
eklenince depresyona girmek şaşırtıcı olmuyor” ifadelerini kullandı.

Sonbahar depresyonunun
tedavisinde ilk olarak, kişinin yaşamını düzenlemesi gerektiğini ifade eden
Üney, “Gece çalışması istenmez. Stresli ortamlardan uzak kalması istenir. Eşine
ailesine bilgi verilerek bu dönemde ona destek olmaları, tartışmaya girmemeleri
istenir. Gün ışığından faydalanması ve sevdiği etkinlikleri çok kendini
yormadan ve yapabildiği kadar yapması istenir. Bununla birlikte psikolojik
destek almak uygundur. Bazı sonbahar depresyonları psikoterapiyle tedavi
edilebilir. Bazı depresyonlarda ise mutlaka antidepresan kullanılması
gerekmektedir. Gerektiğinde destek almak çok önemlidir” şeklinde konuştu.

Psikiyatrist/Psikoterapist
Yrd.Doç.Dr. Rıdvan Üney, sonbahar depresyonundan korunmak için şu önerilerde
bulundu:

 “1. Uykunuza dikkat edin. İyi dinlenmezseniz,
depresyona eğiliminiz artar.

2. Mutlaka yürüyüş gibi
hafif egzersizler yapın. Bedensel hareket depresyona karşı koruyucudur.

3. Çalışma ortamında
kısa molalar vererek çalışın.

4. Ne kadar yoğun
çalışırsanız çalışın, sevdiklerinize zaman ayırın. Ailenizle zaman geçirin.

5. Güneşli günlerde;
imkânınız varsa kısa bile olsa yürüyüş yapın.

6. İşinizde yüksek
hedefler yerine, küçük hedefler koyun. Hedef gerçekleştikten sonra yeni ama
yine küçük hedef koyun. Kendinize aşırı yüklenmeyin.

7. Alkol ve sigaradan
uzak durun.

8. Ağır yemeklerden uzak
durun.

9. Hafta sonları fırsat
buldukça AVM yerine deniz kenarı ya da parkları tercih edin.

10. Fiziksel sağlığınıza
dikkat edin. Geçiş dönemleri mide şikâyetleri, soğuk algınlığı için tehlike
dönemleridir. Fiziksel sağlık problemleri depresyona meyilinizi artırır”.