Artan obez sorunu


  Türkiye'de yapılan çalışmalar çocuk ve gençlerin yüzde
10-25'inin fazla kilolu veya obez olduğunu gösteriyor.

Obezite
tedavisinde yaşam boyu sürecek sağlıklı beslenme ve yaşam tarzı
değişikliklerinin sağlanmasının şart olduğunu söyleyen Çocuk Endokrinoloji ve
Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Cengiz Kara obezite nedenleri ve
tedavisini anlattı.

Obezite neden olur?

Prof.
Dr. Kara: "Temelde obezitenin iki türü vardır: Yaşam tarzından kaynaklanan
basit obezite. Endokrin ve genetik bozukluklardan kaynaklanan obezite.
Vücuttaki endokrin veya genetik bir hastalık nedeniyle obezite oluşması nadir
görülen bir durumdur. Çocukların yüzde 95'inde obezite alınan kalori ile
harcanan kalori arasındaki enerji dengesizliği nedeniyle oluşur. Vücudumuz
yürüme, koşma, konuşma, yediğimiz yiyecekleri sindirme, nefes alma ve vücut
ısısını koruma gibi günlük etkinlikleri yapabilmek için enerji harcar. Ayrıca
çocukların büyümek için enerjiye ihtiyaçları vardır. Günlük aktiviteler için
harcanan ve büyümek için kullanılan bu enerji besinlerden elde edilir. Eğer
besinlerle alınan enerji (kalori) fazla, buna karşın günlük işleri yapmak için
vücudun harcadığı enerji az ise, o zaman artan enerji vücutta yağ kitlesi
olarak depolanır. Böylece artan yağ kitlesine bağlı olarak kilo artar ve
obezite oluşur. Vücuda fazladan alınan her 7000 kalori yaklaşık 1 kilo yağ
olarak depolanır. Kaloriyi almak kolay, yakmak ise zordur. Ne yazık ki, hatalı
ebeveyn tutumları ve yanlış beslenme alışkanlıklarının yanı sıra günümüzdeki
yaşam koşulları da çocukların şişmanlamasına elverişlidir." dedi.

Obezitenin yol açtığı sağlık
sorunları nelerdir?

"Obezite
çocukluk çağından başlayarak çeşitli sağlık sorunları ve hastalıklara neden
olur. Şişmanlık, 40 yaş civarı sigara içmeyen erişkinlerde tahmini yaşam
süresini 7-8 yıl, içenlerde ise 13-14 yıl kısaltır. Çocukluktan itibaren
başlayan şişmanlığın ise yaşam süresini 15-20 yıl kısaltacağı tahmin
ediliyor." diyen Prof. Dr. Kara, obezitenin yol açtığı sağlık sorunlarını
ise şu şekilde sıraladı:

"İnsülin
direnci sendromu (metabolik sendrom)

Tip
2 diyabet (şeker hastalığı)

Hipertansiyon
(yüksek kan basıncı)

Dislipidemi
(kan yağlarında yükseklik)

Ateroskleroz
ve koroner kalp hastalıkları (damarlarda tıkanıklık)

Böbrek
hastalıkları

Erken
ergenlik

Kızlarda
adet düzensizlikleri ve kıllanma sorunları

Safra
kesesi taşları ve iltihabı

Karaciğerde
yağlanma ve hepatit

Uykuda
solunum düzensizliği, kısa nefes durmaları, horlama

Solunum
yolu enfeksiyonları ve astım

İskelet
sorunları, kalça ekleminde kayma, bacaklarda eğrilme

Cilt
sorunları, iltihaplar, kıvrım bölgelerinde deri renginin koyulaşması

Kanser
riskinde artma

Ruhsal
sorunlar, depresyon"

Çocuklarda obezitenin tedavisi
nasıl yapılıyor?

Çocuk
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Cengiz Kara,
Çocuklarda obezitenin tedavisi için ise şunları söyledi:

"Öncelikle
uzman bir hekim tarafından çocuk değerlendirilerek obeziteye yol açan bir
hastalığın olup olmadığı ve obezitenin neden olduğu sağlık sorunları
araştırılmalıdır. Eğer hormonal-metabolik bir sorun saptanmış ise bunun
tedavisi öncelik taşır. Basit şişmanlığı olan çocuklarda ise beslenme ve yaşam
tarzının yeniden düzenlenmesi, (dengeli beslenme, düzenli spor yapma ve günlük
yaşamda hareketliliğin arttırılması) gerekir.

Tüm
ailenin işbirliği çok önemlidir. Çocuklarda şişmanlık tedavisinin amacı
yalnızca belli bir sürede ağırlık azalmasını sağlamak değildir; ağırlık
artışının durdurulması hafif, orta derecede kilolu birçok çocukta yeterlidir.
Temel amaç ise, yaşam boyu sürecek sağlıklı beslenme ve yaşam tarzı
değişikliklerini sağlayarak yetişkin şişmanlığının oluşmasını önlemektir.

Çocukların
büyümeleri devam ettiği için erişkinlerdeki diyet modelleri, kalori alımının
aşırı kısıtlanması çocuklukta uygun değildir. Kalori alımının sınırlanması
çocuğun büyümesini bozar. Beslenme planının mutlaka uzman hekim gözetiminde
çocuğun yaş ve cinsiyetine uygun tarzda olması ve çocuğun büyüme ve
gelişmesinin düzenli olarak izlenmesi önem taşır.

Tedavideki
bir diğer önemli husus aktivitenin arttırılmasıdır. Şişman çoçuklarda günlük
olağan aktiviteye ek olarak en az yarım saatlik orta derecede aktivite (aletli
veya oyun tarzında olabilir), hafta sonları düzenli spor aktiviteleri ve
yürüyüş yapması önerilir.

Çocuğun beslenme planına uyum göstermesi ve daha hareketli bir yaşam
tarzı sürdürmesi, besinin bir ödül ve hedef olarak görülmesinden vazgeçilmesi
için gerekli psikolojik destek verilmelidir."