Uzmanlar, çocuklarda çocuğun özgüven azalmasına yol açabileceği için tedavi edilmesi gereken bir durum olduğuna dikkat çekiyor.


  Çocukluk döneminde idrar kaçırma yalnızca gece, yalnızca gündüz
ya da hem gece hem gündüz şeklinde olabilir. Birçok anatomik ya da fonksiyonel
üriner sistem anomalisi, tübüler hastalık ya da sistemik hastalıkta idrar
kaçırma görülebileceğini söyleyen Çocuk Nefroloji ve Romatoloji Uzmanı Prof.
Dr. Ozan Özkaya, tedavi yöntemlerini anlattı.

Çocukluk
döneminde idrar kaçırmanın sık karşılaşılan bir durumdur. İdrar kaçırma,
yalnızca gece, yalnızca gündüz ya da hem gece hem gündüz şeklinde olabilir.
Birçok anatomik ya da fonksiyonel üriner sistem anomalisi, tübüler hastalık ya
da sistemik hastalıkta idrar kaçırma görülebileceğini söyleyen Özkaya, idrar
kaçırma tedavi yöntemlerini anlattı.

Çocuklar neden gece idrar
kaçırır?

5
yaşındaki çocukların yüzde 15'i, 15 yaşındaki çocukların ise yüzde 1'i gece
idrar kaçırabilir. Buna pek çok şey sebep olabilir. Bebeklikten itibaren hiç
kuru kalma dönemi yoksa buna birincil gece idrar kaçırma, en az 6 ay tuvalet
eğitimi sağlanmış sonra herhangi bir yaşta birden bire uykuda işeme başlamışsa
ikincil gece idrar kaçırma adı verilir.

Genetik
etkenler: Genetik yatkınlık uykuda idrar yapmaya yol açan önemli faktörlerden
biridir. Aile öyküsü olmayan çocukların yüzde 15'inde uykuda idrar kaçırma gözlenirken,
ebeveynlerden birinde öykü varsa bu oran yüzde 44'e, her ikisinde de öykü varsa
bu oran yüzde 77' e kadar çıkar.

Hormonal
etkenler: Uykuda idrar kaçıran çocukların bir kısmının sağlıklı çocuklara göre
geceleri idrar miktarlarının daha fazla olduğu gösterilmiştir. Bu durumun
mesane kapasitesini aşarak uykuda idrar kaçırmaya neden olduğu kabul edilir.

Mesane
kapasitesinde azalma: Uykuda idrar kaçıran çocukların bir kısmının geceleri
mesane kapasitelerinin daha düşük olduğu gösterilmiştir.

Uyku
bozuklukları: Uyku bozukluklarının gece idrar kaçırmadaki rolü tartışmalıdır.
Uykuda idrar kaçıran çocukların sağlıklı çocuklara göre daha derin uyuduğuna
dair kanıtlar elde edilmemiştir. Uykuda idrar kaçırmanın uykunun derin
safhalarında olduğu bazı çalışmalarda gösterilmişse de yapılan ayrıntılı
çalışmalarla uykunun her döneminde olabildiği gösterilmiştir.

Psikososyal
etkenler: Ebeveyn ayrılığı, yeni kardeş olması gibi zorlu yaşam olayları
ikincil gece idrar kaçırma durumuna yol açabilir.

Tanı nasıl konulur?

Üriner
sistem enfeksiyonları, tübüler hastalıklar, şeker hastalığı gibi durumlarda alt
ıslatmaya yol açabileceğinden öncelikle idrar tetkiki yapılması gerekir. Gündüz
de idrar kaçıran hastalarda ileri ürolojik inceleme gerekebilir.

Tedavisi nasıl yapılır?

İdrar
kaçırma kendi kendine düzelen bir durum olmakla birlikte, çocuğu ve aileyi
sosyal olarak etkileyen bir durumdur. Psiko-sosyal sorunlara yol açabilmesi ve
çocuğun özgüven azalmasına ayol açabileceği için tedavi edilmesi gereken bir
durumdur.

Destekleyici tedavi

Takvim
tutma ve ödüllendirme: Her sabah çocuğun çeşitli sembollerle belirlediği, kuru
ve ıslak geceleri işaretlediği bir takvim doldurması sağlanır, takvimde kuru
gün sayısı için bir hedef belirlenerek, bu sayıya ulaşınca ödüllendirilir.

Sıvı
alımının kısıtlanması: Akşamları yatmadan 2 saat önce sıvı alımı
kısıtlanmalıdır, öğle ve akşam tuz ve kalsiyum miktarı az olan yemekler faydalı
olabilir.

Mesane
eğitimi: Çocuğun yatmadan önce tuvalete gitmesi önerilir. Bu şekilde geceleri
mesanedeki idrar miktarının azalması sağlanır. Benzer şekilde ailenin yatmadan
önce çocuğu tuvalete götürmesi de gece mesane hacmini azaltmada etkilidir.
Çocuğun gün boyu düzgün aralıklarla tuvalete gitmesi, idrarını son ana kadar
tutmaması, uygun pozisyonda, mesanesini tam olarak boşaltması önerilir. Gündüz
3 saat ara ile tuvalete gitmesine yardım edilmeli, kabızlık sorunu varsa ona
yönelik bir tedavi uygulanmalı, bez bağlamaktan kaçınılmalıdır.

Alarm
tedavisi: Çocuk uykusunda idrar kaçırdığında bir zil sisteminin çalmaya
başlaması ve çocuğu uyandırması temeline dayanır. Mesane kapasitesini
artırabilir, gece idrar miktarını azaltabilir ve uyanmayı kolaylaştırabilir.
Başlangıçta hasta mesane tamamen boşaldıktan sonra uyanır. Bir süre sonra daha
erken, uykusunda idrarı geldiğinde uyanmaya başlar. Alarm çaldığı anda
mesanelerini boşaltmayı durdurur. Böyle bir durumda ailenin çocuğu tuvalete
götürmesi ve geri kalan idrarı yapmasını sağlaması önerilir. Çocuğun tamamen
uyanık olması gerekli değildir. Alarm tedavisi tamamen kuruluk sağlandıktan bir
ay sonra bırakılmalıdır. Çeşitli çalışmalarda başarı oranı yüzde 65-90 olarak
bulunmuş olup, diğer bütün yöntemler içinde en yüksek başarı ve en düşük nüks
oranına sahip yöntemdir. Alarm tedavisinde amaç, uykuda idrar kaçırma sıklığını
azaltmak değil, tam kuruluğu sağlamaktır.

İlaç
tedavisi: Sadece gece kaçırması olan bazı çocuklarda yetersiz olan ADH
hormonunu yerine koyarak, gece oluşan idrar miktarını azaltmak amacıyla dilaltı
tabletleri kullanılabilir. Doğru şekilde kullanıldığında ciddi yan etkileri
yoktur. Ayrıca, mesane kapasitesi düşük olan bazı çocuklarda da idrar
torbasının çalışmasını düzenleyen bazı ilaçlar doktor gözetiminde
kullanılabilir. (İLKHA)