Ey sultan!


  Adalet güneşinin, ortaya çıkacağı ilk yer idarecinin kalbidir.
Daha sonra bu güneşin ışığı onun ailesi ve özel çevresi içinde yayılır, sonra
bu güneşin ışınları bütün halka ulaşır. Bu ışığı güneşten başka bir yerde
arayan kimse, imkânsız bir şeyin peşine düşmüş ve ulaşılmayacak bir şeye heves
etmiş olur.

Ey
sultan! Şunu bil ki, adil olman aklının kemalini gösterir. Aklın kemali; her
şeyi asıl haliyle olduğu gibi görmen, işin içindeki gizli hakikati bilmen ve
onun dış görüntüsü ile aldanmamandır. Sen dünya hırsı ile insanlara
zulmediyorsan, önce durup, dünyadaki maksadının ne olduğuna bir bakman gerekir.

Eğer
dünyadaki gayen güzel yemekler yemekse, bil ki bu, insan suretinde ortaya çıkan
hayvanî bir arzudur. Çünkü yemeye aşırı düşkünlük hayvanların tabiatıdır.

Eğer
idaredeki amacın başına süslü taçlar takmak ise, bu durumda sen, kadın tabiatlı
birisin demektir. Çünkü süslenmek ve güzel elbiseler içinde zevk almak
kadınların işidir.

Eğer
amacın, düşmanlarına olan öfkeni tatmin etmek ise, bu durumda sen, insan
şekline bürünmüş bir aslan veya yırtıcı bir hayvan olursun. Çünkü kalpte öfke
ve kızgınlık bulundurmak, yırtıcı hayvanların tabiatıdır.

Eğer
amacın, insanların sana hizmet etmesini istemekse, bu durumda sen, akıllı
görüntüsünde bir cahil sayılırsın. Çünkü akıllı olsaydın, sana hizmet edenlerin
bunu ancak karınlarını doyurmak, keyiflerini yerine getirmek ve arzularına
ulaşmak için yaptıklarını anlardın. Onların hizmet ve hürmetleri sana değil,
aslında kendilerinedir.

Bunun
ispatı şudur: Eğer onlar, idarenin senden alınıp başkasına verildiği işitseler,
hepsi senden yüz çevirip ona giderler; para nerede ve kimdeyse ona hizmet eder,
hürmet gösterirler. Gerçekte bu, bir hizmet değildir, ancak gülünç bir olaydır.

Akıllı
kişi, her şeyin içine ve hakikatine bakar, dışı ile aldanmaz. Bu işlerin
hakikati, söylediğimiz ve açıkladığımız gibidir. Bunlara yakinen inanmayan
kimse, akıllı değildir. Akıllı olmayan kimse, adaletli olamaz. Adaletli olmayan
kimsenin varacağı yer cehennemdir. Bu sebepten, saadetin ve huzurun kaynağı
akıllı olmaktır.