Prof. Dr. İlhan Elmacı, bebeklerde beyin sağlığını ilgilendiren rahatsızlıklardan hidrosefali ve kraniosinostoz hakkında bilgi verdi.


  Anne karnında başlayan beyin gelişimi,
doğumdan sonra hızla devam ediyor. Bebeklerde
anne babalar tarafından fark edilmesi güç olan ve sık görülebilen beyin içinde
su toplanması ya da kafatasının zamanından önce kapanması ise beyin gelişimini
olumsuz yönde etkiliyor. Anne karnındaki dönemden itibaren bebeğin baş
çevresinin ölçülmesi yaşanabilecek sorunlara erken müdahale şansı
verebiliyor.  

Memorial Şişli/Ataşehir
Hastaneleri Beyin Sinir ve Omurilik Cerrahi Bölüm Başkanı Prof. Dr. İlhan
Elmacı, bebeklerde beyin sağlığını etkileyen rahatsızlıkların olduğunu ifade
etti.

BEBEĞİNİZİN KAFASI NORMALDEN BÜYÜKSE

Beyin, kafatasında beyin
omurilik sıvısının içinde bulunmaktadır. Beynin beslenmesine, atıkların
taşınmasına, basınç değişikliklerinin düzenlenmesine ve dışarıdan gelebilecek
darbelere karşı koruma özelliği olan beyin omurilik sıvısı çeşitli nedenlerle
artış gösterebilmektedir. Hidrosefali yani kafa içindeki su birikmesinin kritik
boyutlara ulaşması; beynin büyümesini ve gelişmesini engelleyebilmektedir.
Kişiden kişiye farklılık göstermekle birlikte;

-Başın normalden fazla
büyümesi
-Kafa derisinin incelmesi ve kafadaki damarların belirginleşmesi
-Kusma
-Huzursuzluk
-Gözlerin aşağıya kayması
-Nöbetler
-Yürüme veya konuşmada gerileme hidrosefalinin en sık rastlanan belirtileri
arasındadır.
-Tedaviyi geciktirmeyin

Hidrosefalinin tedavisi
endoskopik yöntemlerle veya şant yerleştirilerek yapılmaktadır. Endoskopik
yöntemlerin başarılı olup olmayacağı görüntüleme tetkiklerinden elde edilen
sonuçlarla öngörülebilmektedir. Endoskopik müdahalenin uygulanamadığı
durumlarda şant tedavisi tercih edilmektedir.

Hastada ömür boyu takılı
kalan şant, beyin içinde biriken fazla sıvının vücudun farklı bölgelerine
aktarılmasını sağlamaktadır. Bazı durumlarda şant tıkanabildiği için
değiştirmek gerekebilmektedir. 1 saat gibi kısa bir sürede gerçekleştirilen
şant takma işlemiyle bebeğin beyin gelişimine imkan verilmektedir.

BEBEĞİNİZİN BINGILDAĞINI KONTROL EDİN

Baş çevresinin aşırı büyümesi
gibi büyümemesi de sorun yaratabilmektedir. Erken kemikleşme sonucu kafatasının
beklenenden önce kapanması beynin baskı altında kalmasına neden olmaktadır.
Kraniosinostoz olarak adlandırılan bu durumda halk arasında bıngıldak olarak
tanımlanan fontanel kapanarak şekil bozukluğuna yol açmaktadır. Kafatasının
içinde hapsolan beynin büyümesi alın ya da kafatasının arkası gibi birleşmenin
olduğu yerde kabarıklık meydana getirmektedir.

Ebeveynlerin
başın üst kısmında bıngıldak olarak bilinen bölgeye parmaklarını koyarak beynin
atımını takip etmeleri kafatasının erken kapanıp kapanmadığını erken teşhis
etmek bakımından önemlidir.

MUTLAKA BEBEĞİNİZİN BAŞ ÇEVRESİNİ
ÖLÇTÜRÜN

Anne karnında başlayan
bebeğin baş çevresinin ölçümü doğumdan sonra da her ay aksatılmadan
yapılmalıdır. Baş çevresinde olması gerekenden fazla büyüme ya da büyümeme
durumunda hemen bir uzmana başvurulmalıdır. Kafatasının beklenenden önce
kapanması durumunda radyolojik görüntülemelerle kafatasını ve beynin durumu
kontrol edilmektedir. Sinir sistemi, beyin ve omuriliğin mahremiyetini bozacak
bir kapanma varlığı ile beynin üstünde kemik olmadığı durumlarda bebeğin beyin
gelişimini korumak için cerrahi işlemle birleşen kemikler açılmaktadır.

Beyin gelişiminde sorun
yaşamamak için bu işlemin zaman kaybedilmeden yapılması hayati önem
taşımaktadır. Cerrahi işlemde bebeğin kilosu önemli olduğu için gerekli haller
dışında ameliyatlarda genellikle 5 ya da 6. ay tercih edilmektedir.

ÇOCUĞUNUZU AYNI POZİSYONDA YATIRMAKTAN
KAÇININ

Kraniosinostoz 9-10. ayda
başlamışsa, beyin rahat, şekil bozukluğu da fazla yoksa cerrahi işleme
başvurmadan bekleyerek gözlemlemek olumlu sonuçlar verebilmektedir. Bebek
13-14. aya ulaştığında bir miktar şekil bozukluğundan başka bir sorun
görülmüyorsa bu süreç müdahale gerektirmeden tamamlanabilmektedir. Erken
kraniosinostoz tablolarında çocuğun yatış pozisyonuyla beyni şekillendirme
imkanı da bulunmaktadır.

Bebeklerin kemikleri çok
elastik olduğundan, devamlı aynı pozisyonda yatırılması halinde yatış yönünde
çöküntü oluşabileceği unutulmamalıdır. Beyin sıkışıklıktan dolayı bir baskı
altında değilse ilerlememiş kraniosinostoz vakalarında kask yöntemiyle de şekil
bozuklukları giderilebilmektedir.

HİDROSEFALİ RAHATSIZLIĞI ANNE KARNINDA
BELLİ OLUYOR

Hidrosefali ya da kapanma
defekti varlığı, bebek henüz doğmadan, anne karnında yapılan intrauterin
ultrasonografik incelemeler ve testlerle saptanabilmektedir. Bu tür bir riskin
varlığında müdahale için doğum beklenmektedir.

Bebeğin dünyaya gelmesinin
ardından yapılan muayeneyle defektin ne kadar hayati olduğu konusunda fikir
sahibi olunduktan sonra tedavi şekillenmektedir.