Günümüzde en sık karşılaşılan hastalıklardan biridir bel fıtığı... Bel ağrısı son derece yaygın olan ve kişinin yaşam kalitesini oldukça etkileyen bir hastalıktır. Bel fıtığı omurganın, omur denen kemikler ve bunları birbirine bağlayan disklerin hasar görmesi ile oluşan bir rahatsızlıktır. Peki bel fıtığı belirtileri nelerdir? Bel fıtığı nasıl tedavi edilir?


  Genç yaşlı dinlemeden hemen hemen her insanın
karşılaşabileceği bir hastalıktır bel fıtığı. Ülkemizde baş
ağrılarından sonra en fazla görünen ağrılar arasında yer alır bel
ağrıları...sürekli ayakta kalan insanlar, dengesiz pozisyonlarda bel hareketi
yapanlar, ağır yük taşıyanlar ve sürekli aynı pozisyonda kalan insanlar bel
fıtığı ile karşılaşma riski en yüksek olan kimselerdir. Omurgaların aşağı
bölümlerindeki omurga disklerini sarıp kavrayan dokuların yırtılmasıyla ortaya
çıkan bel fıtığı kişinin yaşam kalitesini düşürerek hayatı çekilmez bir dereceye
getirir. Peki bel fıtığı belirtileri nelerdir? Bel fıtığı tedavisi nasıl olur?

BEL FITIĞI NEDİR?

Bel fıtığı; omurlar arasında
bulunan içi sıvı dolu disklerin, içindeki sıvı miktarının azalmasıyla yapısal
ve şekilsel olarak bozulmaları ve omur kemiklerinin arasına sıkışmasıdır. Basit
tanımıyla disk kayması olarak da bilinir. 

Bel bölgesinde 5 tane omur
vardır. Omurilik ile kuyruk sokumu denen bölge arasında bulunan bu omurların
arasında ise içinde jelimsi bir sıvı bulunan silikonumsu kıkırdak yapılar
vardır ve bunlara disk denir. Diskler omurlar arasında tampon görevi görürler.
Disklerin görevi omurların üst üste binmesini ve birbirine sürtmesini
engellemektir. Aynı zamanda da bel bölgesine olan baskıyı kemiğe, kasa ve
kıkırdağa eşit olarak dağıtmaktır. 

Bel bölgesinde bulunan bu 5
omurdan attaki iki omur ve aralarındaki 2 disk genel olarak çok daha fazla
ağırlığa maruz kalır. Baskı artınca disklerin içindeki sıvı baskıdan dolayı
dışa çıkmaya başlar. İçindeki sıvı azalınca diskin yapısı bozulur, genişler ve
yassı hale gelir. 

BEL FITIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?

* En yaygın görülen
belirti bel ağrısıdır, ancak her bel ağrısı fıtıktan kaynaklanmayabilir. Bel
ağrısı bacak ağrısını da tetikliyorsa büyük ihtimal disklerde bir kayma
olabilir ve doktora görünmesi gerekir.

* Disk kaymışsa ve
sinirlere denk gelmişse, vücudun sinir bölgelerinde uyuşma ve güçsüzlük
hissedilebilir.

* Bacakların birinde ya
da her ikisinde güçsüzlük hissedilir. Uyuşma, hissizlik ve karıncalanma
olabilir. Bacaklarda refleks kaybı da görülebilir.

* Yürürken, otururken ve
uzanırken zorlanmalar

* Fıtığın ilerlemesi
durumunda iktidarsızlık görülebilir.

* Yine fıtığın
ilerlediği durumlarda idrar ve nadiren de olsa büyük tuvaleti tutamama
problemleri yaşanabilir.

BEL FITIĞI
NEDEN OLUR?

Bel fıtığı genellikle
yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıkan bir hastalıktır. Zaman içerisinde disk
sıvısının azalması yaşlı kişilerde bel fıtığına yol açabilir. Ancak yaşlanma
dışında başka faktörler de bel fıtığı oluşumunu tetikleyebilir. 

* Obezite;

Eğer kişinin fazla kilo
problemi var ise, bel omurlarına daha çok yük biner. Daha fazla yük binen
omurlar arasındaki diskler normale göre daha hızlı bir şekilde genişler.

* Hareketsizlik;

Hareketsiz kişilerin kasları
yeterince güçlü değildir. Normalde vücudun yükü sırt, bel, karın kasları ve
omurga tarafından paylaşıldığı için kasları yeterince güçlü olmayan kişilerde
yük doğrudan omurgaya kalmaktadır. Bu şekilde disklere olması gerektiğinden
daha fazla yük biner. Sürekli oturan, ya da sürekli ayakta duran kişiler de
tekdüze hareket sebebiyle bel fıtığına yakalanabilirler.

* Sigara ve Alkol kullanımı;

Alkol kandaki oksijen
miktarını azaltır, sigara ise hücrelere yeterli miktarda oksijenin taşınmasını
engeller. Diskte oluşan bozulmaları arttıran ve iyileşme sürecini azaltan
faktörlerdir.

* Ağır kaldırma;

Özellikle ağırlık kaldırılan
ve ağır fiziksel aktivite düzeyi gerektiren işleri yapan kişilerde, bele fazladan
yük binmesi sebebiyle bel fıtığı görülme riski oldukça yüksektir.

* Sürekli araç kullanmak;

Omura yük bindikçe
disklerdeki sıvı dışarı çıkar. Sürekli araç kullanarak titreşime maruz kalan
kişilerde sıvı daha çabuk boşalır.

* Ani ve ters hareketler yapmak;

Beli zorlayacak ölçüde ani ve
ters hareketler bel fıtığını tetikleyebilir. Bir anda eğilmek, bacaklardan güç
almadan ağırlık kaldırmak, ağır nesneleri itmek dik kaymasına sebep olabilir,
mevcutta disklerde bozulma başlamışsa fıtık oluşma süreci hızlanabilir. 

BEL FITIĞINDAN KORUNMANIN YOLLARI NELERDİR?

* Boyun, bel, sırt ve bacak
kaslarını güçlendirici egzersizler yapılmalıdır. Bu sayede kaslar
güçlenir ve omurgaya binen yük azaltılır. 

* Sigara içmek bel ağrısına
yatkınlık sağlayan önemli bir faktördür ve hemen bırakılmalıdır.

* Kilo olması gerekenin çok
üzerinde ise ideal kiloya en kısa sürede inilmelidir. Bu sayede omurgaya binen
yük azaltılmış olur.

BEL FITIĞI TEŞHİSİ NASIL KONULUR?

Günümüzdeki modern tanı
yöntemlerinden olan Manyetik Rezonans(MR) ile bel fıtığı teşhisi kolaylıkla
konulmakta ve derecesi belirlenebilmektedir. EMG (Sinir ölçüm testi) de bazı
olgularda gerekmektedir. Ancak Bel fıtığının teşhisinde altın standart; klinik
muayene ve hekimin gözlemleme tecrübesidir.

BEL FITIĞI TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Bel fıtığı nasıl geçer
sorusunun cevabı kişinin ağrı seviyesi, tedavilere nasıl yanıt verdiği ve
hastalığın seyrine göre değişir. Bel fıtığı
tedavisi sürecinde cerrahi yöntemlere en son safhada başvurulur. Bel
fıtığı teşhis edildikten sonra; 

Eğer bel fıtığı başlangıç
dönemindeyse hastaya kas gevşetici ilaçlar, yatak istirahati verilir. Kaçınması
gereken hareketler belirtilir ve genel olarak yaşam şeklinde bazı düzenlemelere
gitmesi söylenir. Hasta başlangıç safhasında söylenenlere uymaz ise yada uyduğu
halde ağrılar devam ediyorsa yine cerrahi müdahale olmadan çözüm aranır. Bu
aşamada uzman denetiminde fizik tedavi yöntemine başvurulur. 

Fizik tedavi sırasında bel
fıtığı hareketleri uzman yönlendirmesiyle hastaya yaptırılır ve düzenli tekrar
edilmesi istenir. Fizik tedavi de işe yaramazsa; diskin içinde boşluk yaratarak
sıkışmanın öne geçilmesinin amaçlandığı Nükleoplasti işlemi yapılır, hastanede
yatmak gerekmez, hastaya lokal anestezi verilir. 

HANGİ DURUMLAR AMELİYAT GEREKTİRİR?

* Bel fıtığı ileri aşamaya
gelmiş ve hasta idrarını tutamaz hale geldiyse;

* Hasta ayakta duramayacak
durumdaysa;

* Fizik tedaviye rağmen
hastanın dayanılmaz bel fıtığı ağrıları varsa,

* Hastada uyuşma, güç kaybı,
bacak adalelerinde incelme varsa;

* Hastada nörolojik bulgulara
rastlandıysa ameliyat kaçınılmaz hale gelmiştir.

EVDE BEL FITIĞI TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

* Rahatlayın;

Dinlenmek için rahat bir
pozisyon bulun. Başınızın ve dizlerinizin altına küçük birer yastık koyarak
yerde ya da yarı sert bir yatakta yatmayı tercih edebilirsiniz. Veya dizleriniz
arasına bir yastık alarak yan yatabilirsiniz. Aynı pozisyonda Aynı pozisyonda
çok uzun süre kalmayın.

* Yürüyün;

Her 2-3 saatte bir düz bir
yüzeyde (eğim, yükseklik ya da merdivenler olmadan) 10-20 dakikalık kısa
yürüyüşler yapın. Eğer ağrı hissederseniz (özellikle bacak ağrısı) yürüyüşü
bırakın.

* Gerekirse ağrı kesici kullanın;

Bu ilaçlar, ağrı şiddetlenene
kadar beklemeden alındığında genellikle daha faydalı olurlar.

* Isı veya buz kullanmayı deneyin;

Isı ya da buzun yardımcı
olacağına dair güçlü bir kanıt bulunmamakla birlikte, size yardımcı olup
olmadığını görmek için deneyebilirsiniz. Ayrıca, ısı ile soğuk arasında geçiş
yapmayı denemek de bazen faydalı olmaktadır.

* Egzersiz yapın;

Sırtınızı güçlendirmek ve her
zamanki aktivite seviyenize dönmenize yardımcı olmak için doktorunuz veya
fizyoterapistiniz tarafından önerilen şekilde aktif olun ve egzersiz yapın.
Esneme egzersizleri, sırtınızı korumak için vücudunuzdaki kasları
güçlendirmenize yardımcı olabilir.