Çocukların duygusal gelişimleri sırasında ortaya çıkan korkular, anne ve babaların doğru tutumları ile yönlendirilebilir.


  Çocukların
duygusal gelişimleri sırasında ortaya çıkan korkular, anne ve babaların doğru
tutumları ile yönlendirilebilir.

Çocukların
korku duygusunu da modelleyerek öğrendiklerini belirten uzmanlar, “Çocuğun
korkularını küçümsemek ya da alay etmek yerine bunu aşmalarına yardımcı olmak
gerekir” önerisinde bulunuyor.

Üsküdar
Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Duygu Barlas,
çocukluk döneminde ortaya çıkan korkuların yaş ve gelişim sürecine göre
farklılıklar gösterebildiğini söyledi.

KORKULAR EN
ÇOK 2-5 YAŞ ARASINDA GÖRÜLÜYOR

Çocukların
duygusal gelişimleri esnasında çeşitli korkuların ortaya çıkabildiğini belirten
Barlas, korkuları etkileyen faktörler arasında zeka, yaş, cinsiyet, kişilik
yapısı ve çevresel koşulların yer aldığını kaydetti. Okul öncesi dönemde
özellikle 2 ila 5 yaş arasında korkuların ebeveynler tarafından sıklıkla dile
getirildiğini ifade eden Barlas, “Bu yaş aralığında genellikle karanlık, böcek,
köpek, cadılar/hayali varlıklar, gök gürültüsü ve tek kalma korkuları
görülmektedir. Çocukların hayal dünyası 3 ila 4 yaş arasındaki oldukça
aktiftir. Bu duruma bağlı olarak bu yaş aralığındaki çocukların televizyonda ve
masallarda yer alan kahramanlardan, karanlıktan ve yalnız kalmaktan korkmaları
olağandır. Bu korkuların bu yaş aralığında normal kabul edildikleri çeşitli
araştırmalar tarafından bildirilmiştir” dedi.

HER YAŞIN
KORKUSU VAR!

Çocukların
yaşı ilerledikçe bilişsel ve duygusal yetilerinin de geliştiğini kaydeden
Barlas, her yaş grubuna ilişkin ayrı korkular bulunduğunu ve zaman içerisinde
bu korkuların geçtiğini belirterek şunları söyledi:

“Buna bağlı
olarak korkular da daha gerçekçi olmaya başlar. Az önce bahsedilen korkular
yerine 7 ila 13 yaş aralığında sosyal yaşama ve akademik duruma ilişkin
korkular baş göstermektedir. Derslerinde yeterince başarılı olamama,
arkadaşları tarafından dışlanma, sevilmeme korkuları yaygın olarak
görülmektedir. 7 ila 13 arasında süren bu korkular yaş ilerledikçe etkisini
yitirmektedir. Yaklaşık olarak 11 ila 12 yaş aralığında ise bu korkuların
çoğunun çocuk üzerinde etkisini yitirmiş olduğunu görmekteyiz.”

ÇOCUĞU TEHDİT
EDEREK KORKU AŞILAMAYIN

Uzman Klinik
Psikolog Duygu Barlas, korkulara sebep olan etmenlerin çeşitlilik gösterdiğini
belirterek “Çocuğu tehdit ederek korku aşılamak başlıca yapılan uygun olmayan
tutumlardan bir tanesidir. Buna en güzel örnek şu olabilir: “Eğer bir daha
böyle yaparsan seni doktora götüreceğim ve sana iğne yaptıracağım.” Böyle bir
tutumun sergilenmesi çocukta doktor korkusu yaratır. Ayrıca çocuğa yaşı ile
uyumlu olmayan masallar okumak, film izletmek de korkulara neden olabilir.
Bunların yanı sıra çocuğun başından geçen olumsuz bir olay ya da deneyim
çeşitli korkulara sebebiyet verebilir. Çocuklar modelleme yolu ile öğrendikleri
için model aldığı bir büyüğünün bir objeden korkmasını da modelleyebilir.
Örneğin kedilerden korkan ve tiksinen bir anne farkında olmadan çocuğunun
yanında da bu durumu belirtebilir ve çocuğun zihninde “kedi” nötr bir canlı
iken “korkulan bir hayvan” haline gelebilir. Bazen de bu korkular sadece
gelişimsel açıdan bilişsel ve duygusal yetilerin zaman içerisinde gelişmesine
bağlı olarak doğal bir süreç olarak görülebilir” dedi.

 ANNE VE
BABALARA TAVSİYELER

“Genellikle kendiliğinden
geçen bu korkular karşısında anne ve babaların uygun bir tutum sergilemeleri
önem taşımaktadır” diyen Duygu Barlas, “Özellikle çocuğun akademik ve sosyal
yaşamını olumsuz açıdan etkilemeye başlayan korkular için bir uzmandan yardım
alınması gerekebilir. Uzman bir yardımın yanı sıra annelere ve babalara da
düşen görevler bulunmaktadır” diyerek önerilerini şöyle sıraladı:

“İlk olarak
anne ve babalar bu korkuları yüzünden çocuklarını eleştirmemeli ve onlarla
dalga geçmemelidirler. Onları önemsemeden ‘Korkacak bir şey yok, sen bebek
misin, saçmalama korkulacak bir şey yok’ gibi cümleleri söylemek etkili bir
yöntem olmayacaktır.

KARANLIK
KORKUSU

Bu tip
tutumlar yerine anneler ve babalar çocuklarını anladıklarını açıkça dile
getirmeli ve bu sorunu beraber çözebileceklerini çocuklarına göstermelidirler.
Örneğin karanlık korkusu olan bir çocuğu karanlıkta zorla yatırmak yerine
onunla beraber karanlıkta vakit geçirmek ya da sevebileceği ufak bir gece
lambası almak daha iyi bir yöntem olacaktır.

HAYVAN KORKUSU

Sıklıkla
görülen korkulardan birisi olan köpek-kedi korkusunun çözümü ise çocuğu
korkulan hayvan ile karşı karşıya getirmek değildir. Bu uygulama çoğu kez uygun
şekilde yapılmadığı için travmatize edici olabilir. Bunun yerine çocukların
modelleyerek öğrendikleri göz önüne alınmalı ve çocuğun yanında korkulan hayvan
sevilmeli, çocuk bu hayvan ile oynayan diğer çocukların yanına götürülmeli veya
hayvanlar ile ilgili çeşitli masallar, hikâyeler okunmalı, filmler
izletilmelidir.”