Stresle başedebilmek için ipuçları


  Stres,
zihnimize ya da bedenimize dışarıdan ya da iç dünyamızdan gelen saldırılardır.
Bedenimize yönelik strese daha fazla tedbirli olmamıza rağmen, zihinsel stres
karşısında daha kırılganızdır. Aslında stres bizi diri tutan bir durumdur,
ancak fazla olursa, uzun sürerse, baş edemez duruma gelirsek sorun haline
gelir. Peki bu durumda stresle nasıl baş edebiliriz?

Zihinsel stresle baş etmek daha zor.

Esasen stres
sıkıntılı durum anlamına gelir. Zihnimize ya da bedenimize dışarıdan ya da iç
dünyamızdan gelen saldırılardır. Örneğin soğuk havada dolaşmak bedenimize soğuk
stresi oluştururken, ertesi gün girilecek sınav ya da bir iş görüşmesi zihinsel
stres oluşturmaktadır. Bedenimize yönelik strese daha fazla tedbirli olmamıza
rağmen, zihinsel stres karşısında daha kırılganızdır. Yani zihinsel stresle baş
etmek daha zordur. Aslında stres bizi diri tutan bir durumdur, ancak fazla
olursa, uzun sürerse, baş edemez duruma gelirsek sorun haline gelir

Strese neden olan faktörler

Her geçen gün
hayatımıza yeni şeyler giriyor. Örneğin bundan 30 yıl önce cep telefonu yoktu,
bugün hayatımızı kolaylaştıran bu yenilik, acaba beynimizde kanser yapar mı
diye düşünüyoruz. Hayatımızı kolaylaştıran yenilikler, artık bizim için bir
stres nedeni olabiliyor. Birçok neden vardır, ancak özetleyebiliriz. Fiziksel
nedenler; aydınlık olmayan ortamlarda çalışmak, kalabalıklar (otobüs, metrobüs,
dolmuş), aşırı sıcaklar, aşırı soğuklar, yoğun trafik, işe, okula gitmek için
birden çok vasıta değiştirmek, uzun çalışma süreleri, tatil yapamama,
dinlenememe, çok çalışma, hastalıklar, çevre kirliliği, yakınlarıyla,
arkadaşlarıyla görüşememe, işsizlik, iflas, düşük ücretler, iş yerinde görev
belirsizlikleri, borç, geçim sıkıntısı, barınma koşulları, göç, gibi birçok
neden sayılabilir. Sosyal ve psikolojik nedenler ise yalnızlık, yakınlarının
desteğinin olmaması, eşler arasındaki çatışmalar, çocuklarla ilgili sorunlar,
boşanma, ayrılıklar, güvenlik sorunları, işyerinde bezdirici uygulamalar, iş
arkadaşlarıyla uyumsuzluk, ilişki sorunları, aşırı mükemmeliyetçilik, titizlik,
alınganlık, korku, endişe, suçluluk duyguları, kıskançlık, utangaçlık,
belirsizlikler, değersizlik duyguları, aşırı eleştiri gibi birçok neden sayılabilir.

Stresin belirtileri

Üç aşamada stresle
baş etmeye çalışılır: İlk olarak stres başladığında bize alarm verir. Savaşma
ya da kaçma dönemidir. Bu dönemde beklenilen davranışların dışında davranmaya
başlarız. Yani stresin ilk etkisi ortaya çıkar. Daha sonra stresli duruma
direnmeye çalışırız. Bu dönemde strese uyum sağlarsak yani baş edebilirsek, her
şey normale döner. Bazı olumsuz davranışlarımız olsa da, sonrasında durum
normalleşir. Eğer direnemezsek tükenme aşaması başlar. Kişinin gayreti kırılır,
mücadeleyi kaybeder. Artık bu duruma neden olan stres dışındaki tüm olaylardan
da etkilenir duruma gelinir. Stresin etkileri, baş ağrısı, boyun ve sırt
ağrıları, mide şikâyetleri, aşırı gaz şikâyetleri, kabızlık-ishal dönemleri,
göğüste ağrı, çarpıntı, iştahta azalma ya da aşırı artma, halsizlik, güçsüzlük,
bayılmak, kendinden geçmek, isteksizlik, bitkinlik, aşırı uyku ya da
uykusuzluk, moral bozukluğu, dalgınlık, iş ve okul performansında düşme,
insanlardan uzaklaşma, neşesizlik, keder, dikkat sorunları, konsantre olamama,
ilişkilerde bozulma, öfke nöbetleri, sinirlilik, telaş, ağlama, karar vermede
güçlük, aşırı tepkiler, telaş, alkol ve sigara kullanımında artış gibi birçok
olumsuzluk görülebilir.

Neler yapılmalı?

- Öncelikle
sizde strese neden olan durumları tespit edin.

- Kendinize
zaman ayırın. Zaten bu durumu fark etmek için bile olsa, zaman ayırmanız
gerekir.

-
Yakınlarınızın uyarılarını ve önerilerini dinleyin.

- Rahat
kıyafetler giyin.

- Mutlaka
yürüyüş ve egzersiz yapın.

- Dengeli
beslenin, ağır yiyecekler yerine sindirimi kolay gıdalar, sebze ve meyveyi
tercih edin.

- Alkol ve
sigaradan uzak durun.

- Gürültüsüz
sakin ortamları tercih edin.

-
Sevdiklerinizle zaman geçirin.

- Sizi üzen kişi
ve olaylardan uzak durmaya çalışın.

- Yapmakta
zorlandığınız ve sizde stres oluşturan işlerde mutlaka yardım isteyin.

- İşlerinizi
aksatmayın, sıraya koyun ki zamanı iyi kullanarak zaman stresini yönetin.

- Ailenize
zaman ayırın.

- Müzik
dinleyin

- Hobilerle
uğraşmak kişiyi streslere karşı oldukça korur. Hobi edinin.

- Güler yüzlü
olmaya çalışın, bunun mutlaka geri olumlu dönüşü vardır.

-
Sevdiklerinizle, iyi zamanlar geçirirken cep telefonunuzu kapatın.

- Hayır demeyi
öğrenin ve deneyin.

- Uykunuza ve
dinlenmenize önem verin.

- Bugüne
odaklanın, gelecek için bugünden yoğun planlar yapmayın.

- Sevginizi
ifade edin.

- Nefes
egzersizleri ve gevşeme egzersizleri yapın.

- Gerektiğinde
psikolojik veya psikiyatrik destek alın.

Yrd. Doç. Dr.
Rıdvan Üney