Günümüzde
çocuklar tablet, telefon ve televizyon ekranıyla çok küçük yaşlarda tanışıyor.
Çocukların çok erken yaşlarda ekranlarla tanışmaması gerektiğini belirten Çocuk
ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Dr. Figen Karaceylan Çakmakçı, “Çocuğunuzu 3
yaşından önce ekranlarla tanıştırmayın, örnek olun, rehberlik edin ve kurallar
belirleyin” dedi. Çakmakçı, ailelere ekran bağımlılığı konusunda 8 önemli
öneride bulundu.
1- Çocuğunuzu
ekranla tanıştırmak için aceleci olmayın

3 yaşına
kadar çocuklar hiçbir elektronik alete maruz kalmamalı. Televizyon, cep
telefonu, tablet gibi elektronik aletler asla çocuğun oyalanması için tercih
edilen oyuncaklar veya sorun çözücüler olmamalı. Ayrıca eğer çocuğun yeme
sorunu varsa, yemekyedirmek için veya evde bakım veren kişinin çocuğu oyalama
amacıyla ekranı tercih etmesi, henüz beyin gelişimi devam eden çocuklara ciddi
zarar verebilir. Erken yaştan itibaren ekrana maruz kalan çocuklarda dil
gelişiminde gecikmeler, öğrenme ve dikkat sorunları en önemlisi de gerçekle
kurguyu ayırt etmesi olgunlaşmamış çocuklarda ciddi kaygı ve davranış
bozukluklarına zemin hazırlayabilir.

2- Ekran saatinin
başlangıç ve bitiş saatini tanımlayın

Çocukla
karşılıklı yapacağınız bir anlaşma ile ekran saatini tanımlayın. “Bu saat
diliminde ister televizyon izle, ister tabletinle, istersen de cep telefonunla
vakit geçirebilirsin. Ekran iznin şu saatte başlar, şu saatte biter” diyerek
net sınır ve kurallarınızı belirleyin. 36 aya kadar ekranla temas olmamalı. Tek
istisna aile bireyleri ile yapılacak görüntülü görüşmeler olabilir. 36 ay -5
yaş arası en fazla günlük bir saat ile, 6 yaş sonrasında ise 2 saatle sınırı
olmalı. Büyük yaş grubu çocuklarda ekran süresinin, çocuğunuzun uykusundan,
fiziksel aktivitelerinden ve sağlıklı gelişimi için gerekli diğer
etkinliklerden çalmasına izin vermeyin.

3- Ekranı
yasaklamak yerine alternatifler önerin

Ekran
saatlerine uymayan bir çocuğunuz varsa, sinirlenip yasaklar koymak ya da ceza
vermek çatışmaya davetiye çıkarır. Bunun yerine beraberce başka şeyler yapmayı
önermek, çocuğun yaşına, onun ve sizin tercihlerinize bağlı olarak bir şeyler
sunmak uygun olabilir. Beraber kutu oyunları oynamak, mutfak faaliyetleri,
bisiklete binmek, yürüyüş yapmak ya da çocuğun tercih ettiği her şey alternatif
olabilir. Sunulan öneriler mutlaka çocuk için cazip olmalı ve tercih
edilebilmeli.

4- Model olun

 Çocuklar sıklıkla anne-baba davranışlarını
taklit ederler. Ebeveyn telefonla uğraştığından daha uzun süreyi kitap okumaya
ayırıyorsa, çocuğunun da benzer bir tercih yapma olasılığı da artar.
Dolayısıyla dijital araçlarla kendi ilişkinizi gözden geçirin. Bunlara ne kadar
zaman harcıyorsunuz? Mesajlarınızı, haberleri, e-postaları ne sıklıkla kontrol
ediyorsunuz? Kendinize internetsiz, dijital araçsız saatler ya da günler
ayırıyor musunuz?

5- Çocuğunuza
dijital aletleri kullanmada rehberlik edin, kontrolü bırakmayın

Bilgisayar,
telefon, televizyon veya tablet gibi elektronik aletlerin kullanım amacının
sadece eğlence amaçlı olmadığını çocuğunuza öğretin. Çocuğun cep telefonunun
kontrol edileceği, şifre konulmasının istenmediği, sosyal medya hesaplarının
ebeveyn tarafından takip edilme zorunluluğu çocukla birlikte anlaşılarak bir
kurala bağlanmalı.

6- Çocuğunuzun
ilgilendiği içeriklerin neler olduğuna ve niteliklerine dikkat edin

Aşağı
yukarı orta öğretim bitene kadar çocuğun internet erişimi ebeveyn kontrolünde
olmalı. Çocuğun hangi oyunları oynadığı, hangi videoları izlediği, ekran
başında neler yaptığı ciddi olarak denetlenmeli, eğitici içerikli kullanılması
da teşvik edilmeli.

7- Çocuk 14
yaşından önce sosyal ağlarda bulunmamalı

Bilgisayarda
girdiği platformalar, sosyal medya kullanımı ve tehlikeleri ile ilgili bilgiler
çocuğa mutlaka öğretilmeli. 14 yaşından önce çocuğunuz sosyal ağlarda
bulunmamalı. Daha büyük çocuklar için sosyal ağları kullanmak önemli hale gelir.
Ergenlik çağındaki çocukların internet hayatının ilkelerini öğrenmesini
sağlayın. Ergenin sosyal medya hesaplarını takip edeceğinizi belirtin ancak
hesapları üzerinden yorum yapmak ya da kişisel alanını ihlal edecek
davranışlarda bulunmaktan kaçının.

8- Çocuğunuzu
riskler konusunda bilgilendirin

Kendi
başına internette gezinmesine izin verdiğiniz yaşa geldiğinde, çocuğunuz
internetin olası tehlikeleri hakkında bilinçlenmiş olması gerekir. Çocuğunuz
internet zorbalığına nasıl cevap verileceğini, gizlilik ayarlarının önemini ve
nasıl yapılacağını, kişisel verilerin erişime açık olmasının tehlikeli
sonuçlarını, belge indirmeyi ve intihalin ne demek olduğunu öğrenmiş olmalı.